چکیده:
دراین مقاله ابتدا تعاریف اسطوره و حماسه که از دیدگاههای مختلف عنوان شدهاست،
مورد بحث قرار گرفته بعد از آن چگونگی پیدایش حماسههای ادبی و مشخصات کلی آنها
بیان شدهاست. در ادامه در مورد منشاء حماسهها، منابع داستانهای حماسی شاهنامه،
حماسههای ایرانی و ویژگیهای خاص شاهنامه به عنوان مهمترین اثر حماسی زبان فارسی،
به اجمال صحبت شدهاست.در تمام این موارد در مقاطع ضروری سعی شدهاست نکات برجسته
حماسههای ایرانی با موارد غیرایرانی مقایسه گردد.دربخش اصلی مقاله، شاهنامه فردوسی با حماسههای معروف جهان همانند ایلیاد و
ادیسه، هاملت، بروتوس، حماسی چینی«فنگ شن ینی»و وجوه اشتراک و امتیاز آنها با حماسه
عظیم استاد توس مورد بحث و تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاست.در این مقایسهها تشابهات عجیب میان شخصیتهای اصلی بیشتر داستانها قابل توجه و
نتیجه اصلی است که با روش مقایسهای حاصل شدهاست.
خلاصه ماشینی:
"اما چرا حماسه به این شکل تدوین مییابد؟آیا حقیقت است یا افسانه؟هر دو یا هیچکدام؟در جواب این سؤال باید گفت:اساطیر و حماسهها به این معنی نیستند که چیزی غیرواقعی و غیرحقیقی باشند بلکه به قول «ادموند فولر» (relluf dnumdE) معنای آنها این است که نوعی از حقیقتند که به هیچ وسیله به غیر از داستان رمزی و حکایت سمبولیک قابل بیان نیستند{O(6)O}و به قول فردوسی: «تو این را دروغ و فسانه مدان به یکسان روش در زمانه مدان هر آن چیز کاندر خورد با خرد دگر بر ره رمز معنی برد» در ادبیات غرب سابقه حماسهها بسیار قدیمیتر از نمایشنامهها (amarD) میباشد ولی با وجود طولانیتر بودن همانند نمایشنامهها از ساختار قوی و منسجم برخوردار نیستند و اغلب یک رشته حوادث متوالی و صرفا حادثهای را مطرح میکنند که ربط عمیث و محکمی با هم ندارند؛مثل:حماسه معروف«ادیسه»برعکس شاهنامه حماسه ملی ایران که بین حوادث و اتفاقات آن یک رشته محکم و قوی به عنوان رابط وجود دارد که این اجزاء را به استحکام تمام کنار یکدیگر مینشاند.
البته باید یادآوری نمود که انتقامجویی و کینخواهی یکی از ارکان مهم داستانهای باستانی است«فریدون گرچه در نبرد با ضحاک مأموریتی ایزدی داشت، باز انتقام خون پدرش را بهانه کار قرار میدهد و«اورست در تراژدی اشیل مادر خود را به خونخواهی پدر خویش هلاک میگرداند»{O23O} دوره پهلوانی که دوره جنگهای طولانی و بزرگ است باعث شده که این قسمت از شاهنامه حاوی تمام خصایص برجسته حماسی باشد و حماسه به مفهوم مطلق تجلی واقعی خود را به نمایش بگذارد بهطوری که در این بخش همه چیز خارقالعاده و بیرون از حد معمول بسیار غیرعادی به نظر میرسد و اموری همچون زمان، مکان، دوره سلطنت، عمر حوادث و اتفاقات کاملا غیرطبیعی است."