چکیده:
ردیف به عنوان یکی از عوامل مهم موسیقیایی و هنر شعر از دیر باز مورد توجه
گویندگان و سرایندگان نامدار زبان فارسی بوده، استخدام و به کار گیری آن با اهمیت
تلقی میشده است؛سخنوران چیره دست، ، از این راه، قدرت طبع خود را نشان
میدادهاند. علت توجه ایرانیان به ردیف، به ساختمان طبیعی زبان باز میگردد که از
دو بعد موسیقایی و زبانشناختی قابل بررسی است.دلنشینترین اشعار و بویژه موسیقاییترین غزلیات و با شکوهترین قصاید فارسی
آنهاست که مردف هستند.تحقیق در اشعار افزون بر چهل دیوان و آثار منظوم مستقل نشان
میدهد که هر جا شاعر به موسیقی شعر بیشتر توجه داشته، اقبال وی به سرودن شعر
ردیفدار
افزونتر بوده است.تأمل در آمار و ارقام حاصل شده، مؤید این است
که بیشترین درصد به کار گیری ردیف در ترجیعبند و ترکیببند و غزل بوده است و
کمترین آنها در قصیده و مثنوی.گمان میرود که قصاید از آن روی کم ردیف هستند که استخدام آن در حدی که پیوند
هنری و موسیقایی و معنوی آن با بافت شعر کاملا حفظ شود، از هر شاعری بر نمیآمد و
در مثنوی نیز به خاطر آنکه تکرار و موسیقیزایی صرفا افقی است، تأثیر چندانی
نخواهد گذاشت، زیرا در غزل و انواع دیگر شعر از جمله ترجیعبند و ترکیببند و حتی
در رباعی و دو بیتی، تکرارها هم افقی است و هم عمودی، و این تلافی افقی و عمودی گوش
جان خوانندگان و شنوندگان را مینوازد.
خلاصه ماشینی:
"گمان میرود که قصاید از آن روی کم ردیف هستند که استخدام آن در حدی که پیوند هنری و موسیقایی و معنوی آن با بافت شعر کاملا حفظ شود، از هر شاعری بر نمیآمد و در مثنوی نیز به خاطر آنکه تکرار و موسیقیزایی صرفا افقی است، تأثیر چندانی نخواهد گذاشت، زیرا در غزل و انواع دیگر شعر از جمله ترجیعبند و ترکیببند و حتی در رباعی و دو بیتی، تکرارها هم افقی است و هم عمودی، و این تلافی افقی و عمودی گوش جان خوانندگان و شنوندگان را مینوازد.
این آمار و ارقام نتیجه تحقیق و غور در بیش از 40 دیوان و اثر منظوم مستقل و بررسی 126178 بیت میباشد که منتج به استخراج و نگارش 24076 بیت ردیفدار شده: اول، از میان42 ترجیعبند-که مشتمل بر 374 بند و واسطة العقد است، 272 شعر مردف است که نسبت بندهای ردیفدار به کل بندها رقم72/72 درصد را نشان میدهد."