چکیده:
پیامبر اسلام (ص) نزد مولوی جایگاه ویژه ای دارد. او در مقایسه با سایر پیامبران بسان میوه ای است که درخت نبوت به بار آورده است. لذا به رغم آنکه در آخر همه آنها قرار گرفته بر همه آنها تقدم دارد. از نظر مولوی پیامبر با خود پیام هایی آورده است که انسان تا زنده است محتاج آنها خواهد بود؛ زیرا پیامبر قفل هایی را گشوده است که پیش از آن هیچ کسی نسبت به گشودن آنها اهتمام نکرده بود. البته بهره مندی از آنها مشروط به آن است که اولا انسان احساس نیاز کند، یعنی از نیازهای خود اعم از وجودی و روان شناختی آگاه شود تا این آگاهی باعث حرکت وی به سمت آموزه های پیامبر گردد. ثانیا در زندگی خود درصدد عملی ساختن آنها باشد، ثالثا بین حیات مطلوب معنوی و حیات نامطلوب مقایسه به عمل آورد تا قدر پیغام پیامبر را بداند.
بی شک آگاهی از جایگاه عظیم پیامبر (ص) می تواند شخص را در سیر این سلوک یاری نماید؛ زیرا با عنایت به این جایگاه و داشته های پیامبر می توان از آموزه هایش بهره مند شد. اخلاق، معرفت و عرفان قطعا از جمله حوزه هایی اند که انسان عصر جدید می تواند از دستاوردهای پیامبر بهره ببرد. وقتی این مقولات با دقت مورد توجه قرار گیرد آنگاه می توان از خدمات و حسنات پیامبر سخن گفت و از دستاوردهایش بهره مند شد
Prophet Mohammad enjoys a very exclusive position for Rumi. In his eyes، compared to the other prophets، Prophet Mohammad is like a fruit created by the tree of prophecy. Therefore، although Prophet Mohammad is the last prophet، he is the most superior one. Rumi believes that Prophet Mohammad brought messages with himself that a human will need as long as he is alive. That is because Prophet Mohammad has opened locks which no one else ever even made any attempt to open. However، of course one can utilize them on these conditions; first; feeling the need and necessity to use them، in other words man must be aware of his spiritual and physical needs in the first place; so that this awareness leads him towards Prophet's discourses. Second; one must seek to practice them in life as an individual. Third; make a comparison between an undesired life with the desired spiritual life so that he would realize and be grateful for the Prophet. Certainly being aware of the great Prophet's position and statue can lead any individual towards this path، because regarding this stand and the Prophet's precious discourses one can use his words. There is no doubt that morality، knowledge، and mystics are among the learning issues that the contemporary human being can make most use of in life according to the Prophet's discourses. Once such points are noticed precisely، then one can point to Prophet's great deeds and services and finally utilize the related findings in life.
خلاصه ماشینی:
مولوی همین تمثیل را در باب خاتمیت پیامبر نیز مطرح میکند؛ زیرا پیامبر در ظاهر آخرین پیامبران است، اما در حقیقت شجره نبوت در طول تاریخ به حیات خود ادامه داده تا میوهای چون محمد(ص) را به بار آورد.
ابن عربی از عارفان هم عصر مولانا نیز پیامبر(ص) را به لحاظ ظاهر آخرین نبی و به لحاظ عظمت و اهمیت اولین آنها دانسته است؛ به تعبیر دیگر هر چند آن حضرت پس از همه پیامبران آمده است، اما همه پیامبران برای زمینهسازی ظهور او آمدهاند؛ زیرا پیامبر انسان کامل است و انسان کامل به دلیلی اولویتی که در هستی دارد، تقدم رتبی پیدا کرده است.
از این نظر است که مولوی در بیان عشق پیامبر اسلام به خدا از تمثیل میوه عشق الهی بهره جسته، پیامبر را عالیترین میوه درخت عشق میداند که همین امر باعث شد تا خدا او را بر عشقورزی و خاتم انبیا بودن برگزیند (مولوی، 1363، دفتر پنجم، ابیات 2737-2738).
بهر این فرمود پیغمبر که من همچو کشتیام به توفان زمن ما و اصحابایم چون کشتی نوح هر که دست اندر زند یابد فتوح (همان، دفتر چهارم، ابیات 538-539) در این ابیات به چند نکته توجه شده است که سخت قابل تأمل است: اولی اینکه پیامبر در وضعیت بحرانی نجات بخش انسان است، اما اگر کسی احساس نکند که دچار بحران شده است نمیتواند از نجات بخشی پیامبر طرفی ببندد.
این نظر مشخص میکند که از دید مولوی پیغام حیات بخش پیامبر جهانی و عام است (همان، دفتر چهارم، ابیات 1478-1479).