چکیده:
اکنون که در آستانه هزاره سوم میلادی هستیم، گردشگری به صورت یکی از بزرگترین
فعالیتهای جهان در آمده و درآمدهای حاصل از آن فراتر از چند صد میلیارد دلار است. 1
سهم کشور ما با همه توانها و جاذبههای طبیعی، فرهنگی، تاریخی و هنری از این
فعالیت فوقالعاده ناچیز است. 2 در عین حال عملکرد برنامههای توسعه گویای آن است
که به علت وابستگی بیش از حد کشور به صادرات نفت خام، اقتصاد ما در مقابل نوسان
قیمتهای بینالمللی انرژی بسیار آسیبپذیر بوده است.در چنین اوضاع و احوالی توسعه
گردشگری یکی از گزینههایی بوده است که به موازات سیاستهای توسعه صادرات غیر نفتی
به عنوان راه برون رفتی از بحران پیشنهاد شده است، ولی موفقیت چنین سیاستی قطعا در
گرو تدوین یک برنامه توسعه قانونمند و منظم برای این فعالیت میباشد.برای تدوین
چنین برنامهای در اختیار داشتن روشهای پیشرفته و مدلهای آزمونشده از جایگاه
ویژهای برخوردار است.به این منظور مقاله حاضر با استفاده از اسناد و مدارک معتبر
علمی به معرفی و تحلیل مدل تکامل فضایی در توسعه گردشگری
به عنوان یکی از راهکارهای این مشکل میپردازد.نتایج تحلیل آن است که مدلها
قابلیت کاربرد بالایی برای برنامهریزی گردشگری در کشور ما دارد و استفاده از آنها
قطعا از ناهنجاریهای توسعه فضایی آینده گردشگری و پیامدهای ناخوشایند آن جلوگیری
خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
"بدین ترتیب ورود گردشگران از ناحیه مبدأ به این مقصد جدید به تدریج افزایش مییابد، اما نوع آنها نسبت به گردشگرانی که در روزهای اول و در مرحله اول تکامل فضایی توسعه گردشگری به (به تصویر صفحه مراجعه شود) مقصد مورد بحث وارد میشدند، متفاوت خواهد بود(شکل 3).
این ناحیه شاهد جریان عظیمی از گردشگران یک منظوره خواهد بود، ولی نسبت رو به افزایشی از گردشگران چند منظوره به سمت مقصدهای دوم که دورتر بوده و به مرحله دوم فرآیند تکامل فضایی توسعه رسیدهاند، جذب میشوند، بدین ترتیب مقصد شماره یک، گردشگران خود را به نفع مقصد شماره 2 از دست میدهد و جامعه توریستپذیر آن با تلاش بیشتر برای پیشرفت و نیز پشتیبانی از گردشگری میکوشد، چرا که در این مرحله، اقتصاد محلی به شدت به گردشگری وابسته است، ولی احتمالا تلاش مزبور مخالفت بیشتر مردم آن محل را در پی خواهد داشت.
در نهایت به هنگام کاربرد این مدلها برای پژوهش و برنامهریزی در مقصدهای توریستی، باید توجه داشت که آنچه در عمل و در محل خاصی اتفاق میافتد، ممکن است در جزئیات خود بسیار پیچیده بوده و با محلهای دیگر تفاوت داشته باشد، زیرا همانگونه که نگارنده در یکی از پژوهشهای خود بیان داشته است، عوامل بسیار دیگری از قبیل نظارتهای سیاسی، چرخههای اقتصادی، پیشرفتهای فنی و موقعیت محیطی-جغرافیایی ممکن است بر سرعت توسعه گردشگری و نیز جایگاه آن در برنامههای توسعه فضایی هر کشور و منطقهای اثر بگذارد(9/ص 129-115)."