چکیده:
مقاله حاضر،چند نکته مهم در زمینه تشکیل حکومت صفوی میپردازد.ابتدا علل ورود اسماعیل میرزای صفوی به گیلان و انتخاب این منطقه بهعنوان پناهگاهی برای رهایی از دست آق قونیلوها بررسی میشود.سپس به سیاست حاکم محلی گیلان؛یعنی میرزا علی کیا در حمایت از اسماعیل میرزا و همراهانش پرداخته میشود.سرانجام،علل قیام و خروج اسماعیل میرزا از گیلان بررسی و تحلیل میگردد. در این پژوهش با استناد به منابع عصر صفوی به نکات مذکور پرداخته و سعی شده است به وسیلهء تطبیق دادهها با نوشتههای کتب مطالعاتی جدید،نقش گیلان در شکلگیری حکومت صفوی برای صفویه شناسان روشن گردد.
خلاصه ماشینی:
پژوهشهای تاریخی(علمی-پژوهشی) دانشکده ادبیات و علوم انسانی-دانشگاه اصفهان دورهء جدید،سال دوم شمارهء 1(پیاپی 5)،بهار 9831،ص 61-1 نقد و بررسی علل و پیامد اقامت اسماعیل میرزای صفوی در گیلان (بین سالهای 898-509 هـ ق) دکتر حسین میر جعفری*دکتر اصغر فروغی ابرای**دکتر علی اکبر کجیاف***محمد شورمیج**** چکیده مقاله حاضر،چند نکته مهم در زمینه تشکیل حکومت صفوی میپردازد.
در پیشینهء تحقیق باید گفت،منابع متقدم صفوی، مانند:حبیب السیر خواندمیر و ذیل آن به نام تاریخ شاه اسماعیل و شاه طهماسب تا احسن التواریخ روملو و منابع متأخر صفوی و همچنین محققان جدید،مانند: سیوری،مزاوی،غلام سرور و دیگران در زمینهء شکل- گیری حکومت صفوی نوشتهاند،اما به اقامت اسماعیل میرزا در گیلان،علل خروج و قیام او توجه اندکی نمودهاند.
احسن التواریخ،امیره اسحاق را از طرفداران طریقت صفوی و عاشق اهل بیت معرفی میکند(روملو، همان:709)اما پذیرش آن جای تردید دارد،زیرا وی اهل تسنن بود؛دیگر اینکه اسماعیل میرزا مدت کمی در رشت ماند(روملو،همان:809)و این نشان دهندهء بدگمانی نسبت به امیره اسحاق بود.
در مدت اقامتش در لاهیجان،رستم بیک آق قوینلو مکررا به سوی لاهیجان سفیر میفرستاد تا کارکیا میرزا علی،آنها را تسلیم کند،اما کارکیا اظهار بی اطلاعی از وجود آنها کرد(یحیی قزوینی،3631:173؛ Savory, (History of Shah Abbas,1978,vol,:41 .
این شهر در اواخر سال 898 یا اوایل 998 هجری به دلایلی از سوی هواداران صفوی به عنوان پناهگاه اسماعیل میرزا انتخاب شد،از جمله آنها: وجود موانع طبیعی و صعب العبور بودن راه ها،پایگاه و نفوذ دینی گیلان،وجود حاکم شیعی مذهب در گیلان و پایگاه سیاسی رقیب در برابر آق قوینلوها بود.