چکیده:
بسیاری از متون دینی و سیاسی ایران باستان در قالب شعر هجایی سروده شده است. این
شعر به منظور ماندگاری بیشتر در ذهن و دوری از دستبرد ارهزنان فرهنگی همواره با ساز
و آواز و موسیقی بیان میگردید.مضمون بیشتر این اشعار را داستان آفرینش،
سکونتگاههای اولیه، پادشاهان باستانی، شرح قهرمانیها و تاریخ حماسی تشکیل میداد.اعتقادات مذهبی و کحبوبیت شخصیتهای ملی و دینی، پشتوانه محکم فرهنگ شفاهی حاکم
بر ایران باستان، خاصه دوران اشکانیان بوده است.در این میان خنیاگر(هنیاگر، گوسان،
گسن)، موسیقیدان عهد باستان، وظیفه حفظ، تداوم و انتقال تاریخ شفاهی را بر عهده
داشت.با بررسی معانی لغوی و دقت در عملکرد این گروه، آشکار میگردد که با وجود
اشتهار این گروه اجتماعی به آواز خوانی و مطربی در میان مردم، داستانسرایی منظوم و
نقل تاریخ شفاهی از وظایف عمدی اینان بوده و خنیاگران در دورههایی از تاریخ ایران
زمین، در شمار طبقات ممتاز بودهاند.این نقش و جایگاه نه تنها در ایران که در میان اقوام گرجی و ارمنی نیز دیده شده
است به نحوی که بعدها پیروان آیین مسیح، خنیاگران را(به دلیل حفظ و نقل تاریخ ملی
این سرزمینها)به کفر و الحاد متهم کردند.
خلاصه ماشینی:
"»مهمترین پرسشهایی که نویسنده در صدد پاسخگویی به آن و در نتیجه اثبات فرضیه فوق برآمده، عبارتاند از: 1-شعر در عهد باستان چه مفهومی داشته است؟ 2-جایگاه شعر و مهمترین نمونههای و مصادیق بارز آن در ایرانباستان، چه بوده است؟ 3-موسیقی(به عنوان مهمترین قالب بیان اشعار)چه جایگاهی در میان ایرانیان داشته است؟ 4-آیا خنیاگران(رامشگران)تنها اهل طرب و نوازندگی بودهاند؟ 5-آیا میان تاریخ شفاهی ایران زمین و ادبیات غیر مکتوب و فرهنگ شفاهی آن رابطهای وجود دارد؟ بحث، با بررسی شعر و موسیقی در ایران باستان آغاز و با ریشهیابی معانی لغوی و اصطلاحی واژگان رایج در خصوص رامشگران این دوران دنبال میشود و در نهایت با ذکر تاریخچه خنیاگری در ایران پیش از اسلام و وظایف مخفی و پنهان و در عین حال اصلی خنیاگران به پایان میرسد.
پس از چرا نپذیریم که اولا مطربی و خنیاگری، بر خلاف تصور امروز، رواج لهو و لعب و سر دادن اشعر بیمحتوا و پوچ بزمی نبوده، بلکه خنیاگر میتوانسته ناقل و راوی گذشته یک سرزمین(ایران)باشد و شعر بهترین بستر و موسیقی عالیترین و دلنشینترین قالب برای بیان و روایت آن بوده است، ثانیا، مغان(نه طبقه روحانی زردشتی) در ابتدا ممکن است وظیفه فوق را بر عهده داشتهاند نه اینکه گروهی خاص به این امر میپرداختهاند."