چکیده:
این مقاله در پی بیان اوصاف بدترین بندگان در نگاه امیرمؤمنان در نهجالبلاغه است. از نگاه آن حضرت، خشم و غضب خدای متعال از مبغوضترین افراد از آنروست که گناهان این افراد به دیگران نیز سرایت میکند. این افراد از موقعیت و شهرت و علم برخوردارند و از موقعیت خویش برای تأسیس مکاتب انحرافی بهره گرفته و موجبات انحراف بسیاری از افراد سادهلوح را فراهم میسازند. از مدار هستی و حق غافل و بر هوا و هوس خویش پافشاری میکنند. عالمان و کارشناسان دین شناخته شده در میان مردم، مسئولیت سنگینی در این زمینه بر عهده دارند و باید ترفندهای آنان را به مردم معرفی کنند. همواره باید مراقب بود؛ چراکه شهرتطلبی، ثروتاندوزی و برتریطلبی از عواملی است که موجب گمراهی و انحرافات اجتماعی است.
خلاصه ماشینی:
"و رجل قمش جهلا موضع فی جهال الأمة عاد فی أغباش الفتنة عم بما فی عقد الهدنة قد سماه أشباه الناس عالمآ و لیس به»؛ 1 خشمانگیزترین آفریدگان نزد خداوند دو نفرند: مردی که خدا او را به خود وانهاده و در نتیجه از راه راست منحرف گشته است، ]و[ به سخنان بدعتآلود و دعوتهای گمراهکننده دل سپرده است.
در مقابل، اگر کسی علم طغیان برافرازد و با پیریزی مکتبی الحادی و انحرافی یا به گونهای دیگر مردم را به گمراهی و فساد بکشد، تا هنگامی که آثار افکار و اعمال او در بین مردم باقی است، همانند کیفر و گناه کسانی را که از این طریق گمراه میشوند، خواهد داشت.
نکتهای که باید بدان توجه کرد و در جلسات پیشین نیز یادآور شدیم این است که مخاطب این سخنان افراد عادی نیستند؛ زیرا آنان در پی کار خویشاند و اگر عقاید و افکارشان فاسد و رفتارشان نادرست باشد، تأثیر چندانی بر دیگران ندارند و موجب انحراف آنان نمیشوند.
طبیعی است که در هر جامعهای اغلب مردم به همه آنچه بدان نیاز دارند آگاه نیستند و در بسیاری از فنون و دانشها باید سراغ متخصصان بروند و با نظر و تشخیص آنان مشکلاتشان را برطرف سازند: کسی که بیمار میشود، برای معالجه نزد پزشک میرود، و کسی که میخواهد خانه بسازد، سراغ معمار میرود، و...
1 قرآن برتریطلبی را عامل انحراف و کفر فرعون و رسیدن او به مرحلهای از طغیان معرفی میکند که خود را پروردگار مردم خویش میدانست و به ستمپیشگی در حق آنان میپرداخت: (إن فرعون علا فی الأرض وجعل أهلها شیعآ یستضعف طائفة منهم یذبح أبناءهم ویستحیی نساءهم إنه کان من المفسدین) (قصص: 4)؛ همانا فرعون در سرزمین ]مصر [برتری جست و مردمش را گروهگروه ساخت."