خلاصه ماشینی:
آنان مثلا، حضور عامل بیکاری در مبداء و به دست آوردن کار در مقصد را وسیله دفع از مبداء و جذب به مقصد تصور مینماید و حال آنکه آنچه موجب بوجود آمدن موقعیتهای شغلی در یک محل و از بین رفتن آن در محلی دیگر میشود در سیستمی قرار میگیرد که حرکتهای جمعیتی نیز منتجه فعل و انفعالات آن سیستم میباشد.
اما اگر در این مدلهای احتمالاتی از چند متغیر مختلف استفاده شود اولا‘انتخاب هر متعیر نیار به ملاک صحیحی برای انتخاب دارد، که معمولا بر اساس همبستگی آماری بیشتر بین آن متغیر و پدیده مهاجرت طبق مطالعات قبلی صورت میپذیرد، و ثانیا آنکه این متغیرها میباید مجموعا نشانگر یک سیستم کامل باشند، که بستگی به تئوری تحلیل وقایع اجتماعی و اقتصادی پژوهشگر دارد.
علی هذا بر طبق استدلال فوق سیستم روابط اجتماعی معین کننده سیستم توزیع امکانات در هر جامعه میباشد و چون انسانها برای رفع نیاز خویش مجبور به استفاده از امکانات میباشند در این صورت سیستم توزیع امکانات معین کننده نحوه پراکندگی جمعیت در مناطق مختلف خواهد بود.
پس از مشخص شدن نحوه تغییرات جمعیتی و نحوه توزیع اعتبارات عمران شهری و روستائی به بررسی سیستم مشاغل در سالهای 1345 و 1355، مجددا بر اساس اطلاعات و آمار مرکز آمار ایران، میپردازیم و تغییر نوع روابط را از لحاظ میزان تمرکزگرائی بین این دو سال مشخص میکنیم.
نتیجهگیری بر اساس مطالب فوق میتوان چنین نتیجهگیری کرد که در بین سالهای 1341 تا 1356 بر اثر برنامهریزیهای رژیم گذشته روابط اجتماعی به سوی تمرگزگرائی پیشروی کرده، امکانات به صورت قطبی توزیع شده، و جمعیت شهرهای کشور به صورت انفجاری افزایش یافته است.