چکیده:
تبلیغ، ارشاد و هدایت مردم، از اصلی ترین و مهم ترین برنامه ها و وظایف پیامبران الهی بوده است، به طوری که خداوند متعال با صراحت کامل می فرماید: ولقد بعثنا فی کل امة رسولا ان اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت (نحل، 16 / 36)؛ ما در میان هر امتی پیامبری برانگیختیم با این پیام که خدا را پرستش کنید و از طاغوت بپرهیزید.
رسالت رسولان الهی، هدایت انسانها از ظلمت و نادانی به سوی روشنایی بوده است.از این رو قرآن تبلیغ را بالاترین نیکوکاری می داند.
با دقت در روایات و مطالعه تاریخ زندگی انسان ها، روشن می شود که اولین مبلّغ،خدای سبحان است که انبیاء و ملائک را آموزش داده و آنها را در زمان های مختلف یاری فرموده است.
پیامبر اکرم(ص) در زمانهای گوناگون، به اعزام سفیران و مبلغان دینی به مناطق مختلف، برای دعوت به اسلام و نشر تعالیم الهی پرداخت. فرستادن مصعب بن عمیر به یثرب (مدینه) در سال دوازدهم بعثت، یکی از نمونه های آن است.
تبلیغ در اسلام ماهیتی آموزشی در راستای تعالی انسان و فرآیندی عام و در عین حال پیچیده و دشوار برای رساندن انسان به مقام «خلیفة اللهی» دارد.
اکرم(ص) روشهای خوبی را برای تبلیغ دین به کار گرفت که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت و نمونه هایی از آن عبارت است از:
1. توجه به خویشان نزدیک و ایجاد چتر حمایتی خویشاوندی.
2. بهره گیری از تاریخ و قصص اقوام و انبیای گذشته.
3. بهره گیری از سیستم قبیله و نظام موثر آن.
4. توجه دادن مردم به آداب ساده و آسان اسلام.
5. توجه به تشویق های مادی و تخصیص غنیمت های جنگی به تازه مسلمانان به خصوص سران قبیله ها.
6. تاکید بر همگونی پیام الهی با پیام پیامبران پیشین.
خلاصه ماشینی:
"رسالت پیامبر اکرم(ص) که تداوم رسالت دیگر انبیای الهی بود، می توانست در بین اینان و از طریق آنها در بین مردم دیگر، زمینه لازم برای گسترش پیدا کند، از این رو، در کلام خداوند به این همبستگی اشاره شده است: ولما جاءهم کتاب من عند الله مصدق لما معهم و کانوا من قبل یستفتحون علی الذین کفروا (بقره، 2 / 89)؛ هنگامی که از طرف خداوند کتابی که تصدیق کننده چیزی بود که پیش خود داشتند و پیش از این نوید پیروزی بر کافران را به خود می دادند.
تبلیغ عملی یکی از راههای بسیار مؤثر و نافذ تبلیغ، عمل است چنانکه قرآن کریم می فرماید: لقد کان لکم فی رسول الله أسوة حسنة (احزاب، 33 / 21) آری پیامبر اکرم(ص) نه لشکر فراوانی داشت و نه توپ و تانک و موشکی،بلکه روحی پاک و کرداری نیکو و نمونه داشت و تبلیغاتش قبل از آنکه نطق کند در عملش ظاهر بود و از این رو گفته هایش به جای نفوذ در اجسام،در اعماق قلبها نقش می بست.
44 برفراز کوه صفا پس از آنکه رسول خدا(ص) از تعهد ابوطالب به حمایت از خود به عنوان پیام آور پروردگار، اطمینان یافت،روزی بر بلندترین صخره کوه صفا فراز آمد و بانگ برداشت که یا صباحاه45 (و این کلامی بود که منظور بیم دادن و آگاه ساختن از هجوم سپاه دشمن و یا حادثه ای عظیم، به کار می رفت) آنگاه تیره های مختلف قریش را قبیله، قبیله نام برد و ایشان را فرا خواند: ای بنی فهر، ای بنی عدی، ای بنی عبد مناف، ای بنی عبد المطلب وای… مردم چون آواز پیامبر(ص) را شنیدند، پرسیدند: کیست که بانگ برداشته؟ گفتند: محمد، مردم را به سوی حضرتش شتافتند چنانکه اگر مردی خود نمی توانست حضور یابد کسی را می فرستاد تا بنگرد که ماجرا چیست."