چکیده:
ساختار کنونی قرآن که از آغاز در میان مسلمانان متداول بود.بدین صورت است که از 114سوره تشکیل یافته و از بزرگترین سوره شروع و به طور تقریبی هر چه به انتهای قرآن پیش میرویم از حجم آیات کاسته شده و سوره ها کوچکتر میگردند و به سوره ناس ختم میشود. آنچه در این مقاله دنبال می کنیم بررسی ساختار قرآن کریم از جهت وحیانی بودن واژگان آن و نظم آنها،توقیفی و توقیعی بودن چینش آیات و سور و نیز قالب مصحفی آن است،که نظریههای مختلف در این موارد بررسی و بیان شده است. در ابتدا به بررسی وحیانی بودن واژگان قرآن و نظم آنها و سپس به بررسی وحیانی بودن ترتیب آیات و سور پرداخته شده و نظریههای مختلفی بیان شده از جمله: الف) نظریه توقیفی بودن ترتیب سوره ها. ب) نظریه اجتهادی بودن ترتیب سورها. ج) نظریه وحیانی بودن ترتیب برخی سورها. در پایان به بررسی مصحف وار بودن قرآن و ذکر دلایل قائلان به جمع قرآن در زمان صحابه،و دلایل قائلان به جمع قرآن در زمان پیامبر(ص) پرداخته شده است
خلاصه ماشینی:
"در این بخش به بررسی آراء یاد شده و ادله آنها و سپس به داوری درباره آنها میپردازیم: الف) توقیفی بودن ترتیب سوره ها بسیاری بر این عقیدهاند که ترتیب کنونی سورههای قرآن به ارشاد پیامبر(ص) میباشد و این ترتیب در زمان رسول اکرم(ص) وجود داشته است.
10 به جز سید مرتضی،دانشمندان شیعی بسیاری،چه در گذشته و چه در حال، بر جمع قرآن در زمان پیامبر(ص) تاکید کردهاند که از میان آنها اشخاص ذیل را میتوان نام برد: شیخ صدوق،امین الاسلام طبرسی،سید ابن طاووس،آیه الله خویی،محمد تقی شریعتی،علامه سید مرتضی عسکری،آیه الله حسن زاده آملی،از دانشمندان متاخر و معاصر اهل سنت نیز بسیاری بر این باورند که ترتیب سور توقیفی است که از جمله آنها صبحی صالحی است.
ب) نظریه اجتهادی بودن ترتیب سورهها گروهی از دانشمندان گذشته و حال،معتقدند که پیامبر(ص) در حالی وفات یافت که قرآن بر جریدههای نخل،تخته سنگها،استخوانها،تکه چرم ها و کاغذ و در سینههای مردم به صورت پراکنده بود،و گرچه آیات در ضمن سورهها مرتب بودند و سورهها نیز نام داشتند،اما قرآن صورت مصحف و کتاب مدون وجود نداشت و ترتیبی نظام دار میان سورههای آن نبود و این کار در دورانهای بعد انجام گرفت.
این نکته قابل توجه است که پذیرفتن روایات جمع،با قائل شدن به توقیفی بودن سورهها منافاتی ندارد و بسیاری از نویسندگان اهل سنت که در این باره دست به تالیف زدهاند، در عین آن که جمع و تدوین قرآن را در زمان خلیفه اول و خلیفه سوم میپذیرند، ترتیب سورهها را نیز توقیفی میدانند،یعنی این نظم و ترتیب براساس آنچه بوده که از رسول خدا شنیده بودند."