چکیده:
از واژه صابئین و صابئون سه در قرآن یاد شده است.
نگرش قرآن نسبت به آیین صابئین همانند دیگر ادیان توحیدی مبتنی بر گرایش به مبدا و معاد و رستگاری در آخرت است با این همه دیده میشود که مترجمان و مفسران قرآن در تبیین مفهوم این واژه و تعیین مذهب گروندگان به این آیین با شک و ابهام و به گونهای سربسته و نامفهوم سخن گفته و حتی پارهای از فقیهان از یادکرد این گروه در شعار اهل کتاب استنکاف ورزیدهاند.
این مقاله تحقیقاتی است در معناشناسی واژه صابئین با رویکرد تفسیری، فقهی، تاریخی با تاکید بر این نکته که کاربرد این واژه در یک مقطع از تاریخ دچار تحویل گردیده است و این آمیختی در انتساب واژه موجب گردیده تا نزد مترجمان و مفسران قرآن و برخی فقیهان این چنین پراکندگی آراء پدید آید. روش این مقاله تبیین سه آیه مورد نظر از قرآن و مقایسه ترجمههای گوناگون فارسی از این واژه و بررسی اسناد تاریخی و آراء تفسیری مفسران و فقیهان و بیان دیدگاه ایشان است.
خلاصه ماشینی:
"معناشناسی واژه «صابئین» در قرآن محمد رضا حاجی اسماعیلی سه آیه از قرآن که دربردارنده واژه »صابئین« است به ترتیب عبارتند از 1- آیه 62 سوره بقره: »إن الذین ءامنوا و الذین هادوا و النصاری و الصابئین من ءامن بالله و الیوم الآخر و عمل صالحا فلهم أجرهم عند ربهم و لاخوف علیهم و لاهم یحزنون« »کسانی که )به پیامبر اسلام( ایمان آوردند، و کسانی که به آیین یهود گرویدند و نصاری و صابئان ]= پیروان یحیی[ هر گاه به خداوند و روز رستاخیز ایمان آوردند، وعمل صالح انجام دهند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است؛ و هیچ گونه ترس و اندوهی برای آنها نیست.
«43 بنابراین با توجه به آیات سهگانهای که به صابئین اشاره دارد، بویژه آیه 17 سوره حج که از مشرکان در کنار ادیان و آیینهای دیگر مانند یهود و مجوس و صابئین نام برده شده و نیز تأکید آیات بر لزوم ایمان به خداوند و روز جزا برای رستگاری این گروهها، اینچنین به نظر میرسد که مقصود برشمردن همه گروههای صاحب اعتقاد اعم از مؤمنین، اهل کتاب و مشرکین بوده است.
44 نتیجه با توجه به همه آنچه بدان اشاره گردید دلائلی که بر اهل کتاب بودن صابئین از دیدگاه قرآن دلالت دارد عبارتند از: 1- قرار گرفتن نام صابئین همراه با مسلمانان و یهود ونصاری در هر سه آیهای که به ایشان اشاره گردیده، حاکی از آن است که این آیین همانند سه آیین دیگر بر توحید استوار است و همانگونه که پیروان ادیان اسلام ویهود و نصاری اگر براستی تعالیم آسمانی خود را که عبارت از ایمان به خدا و روز قیامت و انجام عمل شایسته است شناخته و بدان عمل کنند،اهل نجات و رستگاری خواهند بود؛ صابئین نیز چنیناند."