چکیده:
به رغم وجود تنوع و تعدد موضوعات در بسیاری از سوره های قرآن که در نگاه ابتدایی، بدیهی می نماید؛ برخی قرآن پژوهان معاصر، معتقدند آن سوی این کثرت و تنوع ظاهری، غرض و موضوع واحدی نهفته است و میان تمامی آیه های یک سوره و موضوعات به ظاهر پراکندة آن، پیوندی اجتناب ناپذیر و ناگسستنی با موضوع و غرض اصلی سوره برقرار است؛ آنان این ویژگی - وحدت موضوعی - را از معجزات برتر و مقتضای بلاغت و حکمت الهی می دانند.هرچند از سوی طرفداران این نظریه، تلاش هایی گسترده برای اثبات «وحدت موضوعی سوره های قرآن» انجام گرفته است، اما ضعف ها و کاستی هایی در دلایل ارائه شده وجود دارد که مانع از پذیرش این نظریه خواهد شد. در این نگاشته دلایل و شواهد این نظریه نقد و بررسی می شود.افزون بر کاستی های موجود در دلایل این نظریه؛ ناسازگاری نظریه با تنوع آشکار موضوعات در بسیاری از سوره ها؛ فقدان معیاری اطمینان بخش؛ خطر تفسیر به رأی؛ دشواری دست یابی به موضوع اصلی در هر سوره، فقدان اشارتی در قرآن و کلام معصوم، تشتت و اختلاف فراوان در موضوعاتی که از سوی طرفداران این نظریه برای هر سوره معرفی شده است، به مثابة دلایلی هستند که به نفی و انکار نظریة وحدت موضوعی می انجامد.
Despite various and numerous topics existing in many of the verses of the Qur'an، which in the first glance seem to be evident، some contemporary Qur'an researchers believe that a single purpose and topic lies behind this apparent multiplicity and variety، and that there is an inevitable and unbreakable bond among all the verses of a sūra. They regard this feature – topical unity – to be one of the superior miracles of the Qur'an and expedient to the Divine rhetoric and wisdom.
Although many attempts have been made by the advocates of this theory for proving the "topical unity of the verses of the Qur'an"، there are weaknesses and deficiencies in the reasons they have presented which hinders the acceptance of this theory. In this article، the reasons and evidences of this theory are critically reviewed.
Besides the deficiencies existing in the reasons provided by this theory، there are other shortcomings that attest to the refutation of the theory of topical unity، such as lack of reassuring standards; risk of interpretation by personal opinion; difficulty of reaching the main topic in each sūra of the Qur'an; absence of referential indication in the Qur'an and the words of the infallible ones (ma‘ṣūmīn); and the many differences in the topics that the advocates of this theory have introduced for every sūra.
خلاصه ماشینی:
"طرفداران «وحدت موضوعی»، ارتباط و پیوستگی میان مجموعه ای از یک کلام غیرالهی را ضروری و چنین ویژگی در معجزة پیامبر و کتاب آسمانی قرآن را بدیهی می دانند و در این باره می گویند: «اگر منظور از پیوستگی، ارتباط منطقی و منظم میان مجموعه ای از آیات یک سوره و پیوند کلی سوره ها با اهداف کل قرآن است، بودن چنین پیوستگی، ضرورت هر کلام و نوشته ای را تشکیل می دهد، تا چه رسد به معجزه پیامبر و کتاب آسمانی قرآن؛ زیرا درست است که قرآن برای توجیه پراکندگی خود فاصله طولانی سال های نزول را پیش روی ما می گذارد، اما باید نشان دهد جوهره خط مسیر دعوت رسالت یکی بوده و اگر قرآن کریم از شرایط یگانگی گوهر و خط سیر واحد، به طور مشخص و ملموس در قطعات کلی و جزئی برخوردار نباشد و مفسر نتواند سراپرده این کلمات را به دست دهد، هدف داری و جهت داری حاکم بر کل تعالیم قرآنی ثابت نشده است و اینها مضر به انسجام و یکپارچگی دعوت در رسالت پیامبر (ص) خواهد بود، طبعا مضر به الهی بودن و اعجاز قرآن است، زیرا ترتیب در ترکیب و نظم و هم خوانی نقش کلیدی در اعجاز ایفا می کند."