چکیده:
نوشتار حاضر ترجمه است از مدخل «Inimitability» (همتاپذیری) به قلم پروفسور ریچارد مارتین از دایره المعارف قرآن (EQ=enyclopeadia of the quran).نگارنده پس از گزارشی از اشتقاقات گوناگون واژة «أعجز» در قرآن کریم، به زمینة بحث اعجاز در آیات قرآن و عصر نزول پرداخته و گزارشی از تاریخ تلاشهای مسلمانان در حوزة اعجاز قرآن کریم ارائه کرده است. آراء و نظریات نظام، جاحظ، باقلانی، رمانی، عبدالجبار، جرجانی، و معاصرین را بیان، و تأثیر و تأثرات دیدگاه های آنان را بر یکدیگر گوشزد کرده است.
The present writing is a translation of the entry: Inimitability by Professor Richard C. Martin from the Encyclopedia of the Qur'an. Upon elaborating various derived forms of the term u‘jaz in the Holy Qur'an، the writer proceeds to deal with the history of the idea of inimitability (i‘jāz) in the verses of the Qur'an and the Revelation time، and has presented a report about the history of the Muslims' attempts in the field of the Holy Qur'an's inimitability. He has also stated the opinions and viewpoints of Naẓẓām، Jāḥiẓ، Bāqlānī، Rummānī، ‘Abd al-Jabbār، Jurjānī، and the contemporary scholars، and has pointed out the impacts that their viewpoints have had on one another.
خلاصه ماشینی:
"» اینکه هیچ کس نخواهد توانست به پای کلام قرآن برسد، و اینکه عقوبت اخروی31 در انتظار کسانی است که در این باره اقدام کنند و شکست بخورند، در آیات 24-23 سورۀ بقره تأکید شده است؛ ﴿وإن کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فأتوا بسورة من مثله وادعوا شهداءکم من دون الله إن کنتم صادقین*فإن لم تفعلوا ولن تفعلوا فاتقوا النار التی وقودها الناس والحجارة أعدت للکافرین﴾ (بقره/24-23) «اگر در آنچه بر بندۀ خود [محمد] نازل کرده ایم شک دارید، سوره ای مانند آن بیاورید و گواهان خود غیر از خدا را فراخوانید اگر صادق هستید، پس اگر [این کار را ] انجام ندادید - و هرگز انجام نخواهید داد - در این صورت از آتش جهنم که سوختش مردمان و سنگ ها هستند و برای کافران مهیا شده است، بترسید.
از جمله کسانی که در آثار کلامی در مورد قرآن به کرات ملحد خوانده شده، ابن راوندی (متوفی حدود 298) است؛ فیلسوف و متکلمی که در بسیاری از مطالبی که متکلمان سنی اواخر قرن سوم در دفاع از اعجاز قرآن نگاشته بودند، تردید کرد و علیه آنها کتاب نوشت.
نظریات رسمی اعجاز قرآن قاضی عبدالجبار بن احمد (متوفی414)، متکلم معتزلی، در بحث طولانی و گاه آشفتۀ خود دربارة معجزاتی که نبوت پیامبر را اثبات می کند، از متکلمان قرن سوم نام می برد که کتاب هایی دربارۀ این موضوع نگاشته اند.
در یکی از کتاب های معتزلی (احتمالا اواخر قرن چهارم) که به سنت تفسیر کلامی مکتب اعتزالی بصره تعلق دارد، گزارش زیر از رأی نظام عرضه شده است: «بدان که نظام این رأی را اتخاذ کرد که قرآن فقط از جهت صرفه معجزه است."