چکیده:
با توجه به اینکه عقل در فرهنگ و معارف اسلامی و ادبیات دینی ما اهمیت، ارزش و جایگاه ویژه ای دارد، ملاک بسیاری از امور، شرط تکلیف و موضوع بسیاری از مسائل فقهی، حقوقی، قضایی و معرفتی است، از این رو، مطالعه علمی و دقیق آن، ساخت ابزار و مقیاسی جدید و بومی برای سنجش آن، اعتباریابی و اثبات روایی این مقیاس و در نهایت، به کارگیری آن در مشاغل و بسیاری از امور دیگر، می تواند از ارزش فراوان و ضرورت خاصی برخوردار باشد. این مقاله، با هدف ساخت و ارائه یک مقیاس بدیع اسلامی، برای سنجش و اندازه گیری میزان عقل افراد نگاشته شده است. مواد و آیتم های خام این مقیاس جدید بر اساس آیات و روایات، تهیه و تدوین گردیده است. میزان روایی آن، به روش خبره به صورت کمی و کیفی، به کمک صاحب نظران و متخصصان اسلامی و میزان اعتبار آن، با اجرا روی 53 آزمودنی و به کمک فرمول ها و محاسبات آمارتوصیفی و استنباطی، از جمله نمودارها، شاخص های پراکندگی، روش همبستگی اسپیرمن و پیرسون، آزمون آلفا کرنباخ، آزمون خی دو، آزمون f و سایر آزمون های معناداربودن ضرایب همبستگی، محاسبه و تعیین شده است
خلاصه ماشینی:
"توصیف و تحلیل دادهها آنچه در این جا مورد بررسی قرار میگیرد، شامل دو مرحله است؛ مرحلة اول، توصیف دادههاست که در آن، دادههای جمعآوریشده با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی، خلاصه و طبقهبندی شده و به صورت جدول نشان داده میشود، مرحلة دوم، تجزیه و تحلیل دادهها است که در آن، به کمک تحلیل و تفسیر دادهها، به سؤالهای پژوهش پاسخ داده میشود.
جدول (2): فراوانی و درصد آزمودنیها بر حسب میزان تحصیلات حوزوی تحصیلات حوزوی فراوانی درصد درصد تجمعی بی پاسخ 2 3/77 3/8 سطح 2 3 5/66 9/4 سطح 3 11 20/75 30/2 سطح 4 37 69/81 100 کل 53 100 همان گونه که جدول بالا نشان میدهد، بالاترین میزان تحصیلات حوزوی در نمونه مورد مطالعه، مربوط به سطح 4 میباشد که81/69% کل را به خود اختصاص داده است.
سؤال دوم: میزان روایی مقیاس سنجش عقل چقدر است؟ برای محاسبة روایی آزمون، از روش روایی محتوایی استفاده شده است، به این معنا که مقیاس 180 مادهای با 5 گزینة کاملا مربوط، نسبتا مربوط، متوسط، نسبتا نامربوط و کاملا نامربوط در اختیار 16 نفر از کارشناسان و صاحبنظران متون و مباحث اسلامی قرار گرفت و از آنها تقاضا شد میزان ارتباط هر ماده با سنجش عقل را با انتخاب یکی از گزینههای پنج گانه تعیین کنند.
2500 همان گونه که جدول (11) نشان میدهد، سطح معناداری بر اساس آزمون f برابر با89/0 است، که بیانگر این است بین نمرة داوران در ارتباط با مقیاس، اختلافی وجود ندارد و تمامی 16 نفر، نمرة یکسانی به مقیاس دادهاند؛ به عبارتی دیگر، مقیاس از نگاه 16 نفر داور، از روایی لازم برخوردار است."