چکیده:
سالهایی از عمرم را در پی شناخت ابن زهره و کتاب فقهی او صرف کردهام، اگرچه در جهت رعایت موازین مقاله پژوهشی نکات زیادی از مطلب را جا گذاشتهام، با امید به مفید بودن این مختصر برای دیگران، شرح حالی کوتاه همراه با پارهای از نظرات فقهی او در قالب مقالهای ارائه میگردد:ابن زهره از اعقاب امام صادق(ع)میباشد که در سال 511 هجری متولد شده و در سال 585 هجری در دامنه کوه جوشن، به خاک سپرده شد.او در محضر جد خود و بزرگانی از قبیل شیخ طوسی کسب فیض کرد و شاگردان بزرگواری چون ابن ادریس را به جهان تحویل داد.حدود بیست کتاب از آثار گرانبهای او بر جای مانده که مشهورترین آنها در فقه، کتاب"غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع"است.این کتاب برجستگیها و ویژگیهای خاصی دارد که به برخی از آنها در این مقاله اشاره شده است؛از جمله:
خلاصه ماشینی:
"اگر اهل سنت بگویند:آیه مورد استناد را که خواهر در صورت وجود فرزند ارث نمیبرد به دلایل زیر تخصیص میزنیم:1-روایت ابن طاووس از پدرانش از ابن عباس که میگوید: پیامبر(ص)فرمود:"یقسم المال علی اهل الفرایض علی کتاب الله فما ابقت فلا ولی ذکر قرب" (ابن قدامه، ج:6، 367:1388)یعنی:مال بین کسانی که در قرآن بعنوان فریضه برایشان سهم تعیین شده، تقسیم میشود و هرچه باقی بماند، متعلق به فامیل مذکر نزدیک به میت است.
اگر کسی بگوید:مراد از استمتاع در آیه همان لذت بردن و منفعت بردن است و مربوط به ازدواج موقت نیست، بدلیل اینکه خداوند در قرآن میفرماید:"{/و احل لکم ماوراء ذلک/}"(نساء 4/24)، یعنی:غیر از مواردی که بعنوان محرمات گفته بر شما حلال است، و در مورد این آیه اتفاق است که مربوط به عقد دائم است، جواب میدهیم:به دو دلیل جایز نیست که مراد از استمتاع در آیه را به معنای التذاذ و انتفاع بگیریم:اول آن که الفاظی که در قرآن آمده، باید به معنایی که در عرف شرعی تعیین شده است، حمل نماییم نه معنای لغوی، و صحت این مسأله را در کتاب اصول فقه بیان کردهایم."