چکیده:
در بررسیهای ناحیهای کشورهای در حال توسعه به انواع روابط متقابل بین شهر و روستا اشاره میشود.تفاوتهای فضایی بیشتر میتواند ناشی از بهرهبرداری بیشتر شهر از منابع روستایی باشد و تفاوتهای کمتر مبین وجود روند"گسترش"در ناحیه است.مقاله حاضر روابط موجود بین شهر و روستا را در"ناحیه ایرانشهر"از استان سیستان و
بلوچستان مطالعه میکند و این فرضیه را مورد آزمون قرار میدهد که"الگوی روابط
موجود بین شهر و روستا در ناحیه با هیچ یک از دو الگوی مزبور مطابقت ندارد".مقاله پس از مروری بر مطالعات پیشین، دادههای جمع آوری شده را بر اساس
تحلیل"ارتباطات فضایی"و با استفاه از برخی مدلهای مربوط مورد تجزیه و تحلیل قرار
میدهد و نتیجه میگیرد که:در این ناحیه زندگی روستایی مبتنی بر تولید کشاورزی،
قدمت و پویایی لازم را ندارد، در آمد حاصله از صادرات نفت بدلیل موقعیت حاشیهای
ناحیه، در آنجا سرمایهگذاری نشده است.بنابراین، الگوی روابط شهر و روستا با دو
الگوی مزبور تفاوت دارد؛در الگوی موجود روند"گسترش"بدون دخالت مستقیم دولت
امکانپذیر نمیباشد.
خلاصه ماشینی:
"2. مروری بر مطالعات پیشین بررسیهای مربوط به روابط شهر و روستا در ایران، اغلب بوسیله نوسیندگان خارجی در سالهای قبل از انقلاب صورت گرفته است که در حد مجال مقاله به مهمترین آنها اشاره می شود: "انگلیس"در بررسی خود در حوزه کرمان، به این نتیجه رسیده است که شهر با تسلط بر مالکیت اراضی کشاورزی، بافت و تولید فرش در نواحی روستایی و نیز براساس عقد قراردادهایی در زمینه پرواربندی دام با روستاییان، منابع روستایی را به نفع شهر زهکشی میکند(انگلیش، 1966).
مطالعه محققان ایرانی در زمینه روابط شهر و روستا در ایران متعدد است که بدلیل کثرت بررسیها و مجال محدود مقاله به طبقهبندی آنها بسنده میشود: گروه اول مطالعاتی هستند که به نقش انگلی بودن شهرهای ایران در اختصاص مازاد تولید روستایی از طریق دریافت بهره مالکانه زمین، روابط تجاری نابرابری و تمرکز قدرت معتقدند (خسروی، 1358)و علاوه بر آن سرمایهگذاری شهر در بافت قالی(اشرف، 1347)و یا فرم تغییر شکل یافته روابط مالکیت سنتی و تسلط تجارتی و اداری شهر را موجب انتقال در آمدهای روستایی به شهرها میدانند(نظریان، 1364).
با این تحلیل مشخص میشود که: الگوی حرکت جمعیت از شهر به نواحی پیرامونی چگونه است؟چه الگوی جریان تولیدات کشاورزی از نواحی روستایی به مراکز فروش وجود دارد؟کدام نواحی مواد خام فعالیتهای صنعتی را ارائه میدهند؟کشاورزان برای تأمین نهادههای مورد نیاز و اعتبارات به چه مراکزی مراجعه میکنند؟تنگناهای کلیدی سیستم ارتباطات موجود کدام است؟در این روش تحلیل سیستم سکونتگاهی، اعم روابط شهر و روستا به شرح ذیل مورد بررسی قرار میگیرد(راندیلنی، 1985)."