چکیده:
سن مسئولیت کیفری از دیرباز جزو موضوعات مهم و پر چالش حقوق کیفری محسوب می-شود. از جمله این چالش¬ها مسئلة تدریجی یا دفعی بودن مسئولیت کیفری است. طبق نظر مشهور فقهای شیعه سن مسئولیت کیفری در قانون مجازات اسلامی بر اساس سن بلوغ شرعی، 9 سال تمام قمری در دختران و 15 سال تمام قمری در پسران تعیین شده است. حال سوال این است که آیا ابتنای سن مسئولیت کیفری بر سن بلوغ شرعی صحیح است؟ آیا سن بلوغ امری تعبدی یا تکوینی است؟ تدریجی یا دفعی است؟ در این نوشتار با بررسی موضوع سن مسولیت کیفری دختران از ابعاد مختلف و نقد قوانین موجود، پیشنهاد تغییر و تدریجی بودن سن مسئولیت کیفری دختران متناسب با رشد عقلی و قوه تمییز آنها داده شده؛ زیرا دختران به ندرت در 9 سالگی به سن رشد میرسند.
Criminal responsibility age has always been a controversial issue in criminal law. One of such controversies is graduality or suddenness of criminal responsibility. According to most Shiite jurisprudents، criminal responsibility age in Islamic penal law is based on religious maturity age، i.e. 9 for girls and 15 for boys. Now، a number of questions arise here: Is founding the basis of criminal responsibility age on religious maturity correct? Is the age of religious maturity a religious matter or a natural one? Is it gradual or does it happen suddenly? This paper studies the criminal responsibility age of the girls from different aspects، evaluates the existing related laws، suggests that this age is gradual and varies according to girls' rational growth.
خلاصه ماشینی:
"حال اگر حداقل سن مسئولیت کیفری دختران مبتنی بر قوه تمیز و رشد بود، آیا نوجوانان معارض قانون، اعم از دختر و پسر، در پرتو نظامات قانونی از امنیت قضایی بیشتر و حقوق قضایی منصفانهتری که بند 14 اصل 3 قانون اساسی، حکومت اسلامی را موظف به تأمین و تضمین آن نموده، برخوردار نبودند؟ 1 در حقیقت تدوینکنندگان لایحه قانون مجازات اسلامی جدید، بدون برگزیدن راه حلی تئوریک یا ابتنا به نظرات جدید فقهی و راهکارهای علمی ارائه شده، راه حلی عملی را برای برونرفت از مشکلات حاضر سن مسئولیت کیفری دختران و دادرسی ویژه نوجوانان برگزیدهاند، هرچند برخی مشکلات این حوزه را برطرف نموده، اما متأسفانه مشکلات زیاد دیگری همچنان باقی است و موجب تناقضاتی شده که برخی از آنها عبارتند از: 1-5) در زمینه سن مسئولیت کیفری همان عبارات ماده 49 ق.
حال معلوم نیست که تکلیف دخترانی که بین سن بلوغ شرعی و سن شمسی مرتکب جرمی شدهاند، چیست؟ 6) پیشنهاد اصلاح قانون با توجه به مطالب طرح شده در جهت اصلاح لایحه جدید مجازات اسلامی و رفع مشکلات و تناقضات موجود در آن در ارتباط با مسئولیت کیفری دختران و استقرار نظام مسئولیت تدریجی مبتنی بر قوه تمیز و رشد عقلی برای آنها پیشنهاد میشود: 1-6) با توجه به ماده 139 لایحه که یکی از عناصر مسـئولیت کیفری را بلوغ در حین ارتکاب جرم میداند 1 ، حذف مواد 146- 145 نه تنها هیچ خـللی به لایحه وارد نمیسازد، بلکه آن را دارای قابلیت بیشتری برای تفاسیر منصفانه از قانون میسازد؛ زیرا در این ماده در کنار بلوغ، مواردی چون عقل و اختیار را برای تحقق مسئولیت کیفری لازم دانسته است و از آنجا که غالب دختران در سیزده سالگی 2 به بلوغ و رشد میرسند و این بلوغ همراه با بلوغ عقلی است، مشکل تعقیب و مجازات دختران در سنین بسیار پایین رفع میشود."