چکیده:
در این مقاله،پس از بیان مقدمهای راجع به معنی و مفهوم وزیر،دربارهی تاریخچهی وزارت،مقام وزارت و جایگاه آن در دربار مسعود،کیفیت انتخاب وزیر،شرایط و صفات وزیران،اهمیت وزیران و وظایف وزیران مطالبی به اختصار بیان شده است که میتواند برای دبیران ادبیات فارسی دورهی دبیرستان و پیشدانشگاهی و حتی دانشآموزان علاقهمند مفید باشد.
خلاصه ماشینی:
"دیوان وزارت در تاریخ بیهقیچکیده در این مقاله،پس از بیان مقدمهای راجع به معنی و مفهوم وزیر،دربارهی تاریخچهی وزارت،مقام وزارت و جایگاه آن در دربار مسعود،کیفیت انتخاب وزیر،شرایط و صفات وزیران،اهمیت وزیران و وظایف وزیران مطالبی به اختصار بیان شده است که میتواند برای دبیران ادبیات فارسی دورهی دبیرستان و پیشدانشگاهی و حتی دانشآموزان علاقهمند مفید باشد.
ذکر این نکته لازم است که در عهد مسعود(مطابق تاریخ بیهقی)حکومت واقعی و حکم نهایی همواره به پادشاه تعلق داشت و دیوانها در ادارهی امور دارای استقلال نسبی بودند.
این دو دیوان بزرگترین و مهمترین تشکیلات را شامل میشدند و وزیران و دبیران برجستهای مانند احمد حسن میمندی، بو نصر مشکان،احمد عبد الصمد،بو سهل (به تصویر صفحه مراجعه شود) حمدوی،بو سهل زوزنی،ابو الفضل بیهقی و دیگران،با تدبیر و کفایت خویش،آن مجموعه را برای ادارهی قلمرو وسیع غزنین نظم و ترتیب خاصی داده بودند.
در دورهی مورد بحث ما(غزنویان) مطابق آنچه که در تاریخ بیهقی آمده است، وزارت در معنای معاونت و مشاورت به کار میرفت و وزیر یعنی معاون و مشاور پادشاه در ادارهی قلمرو مملکت.
هرچند راجع به تشکیلات و کارگزاران این دیوان از تاریخ بیهقی اطلاعی به دست نیامد،اما به دو دلیل میتوان گفت که تشکل وسیع و کارمندان فراوان و متعددی داشته است:اولا به گفتهی برخی صاحبنظران دیوان وزارت در مقایسه با دیوانهای دیگر چون رسالت که با دبیران زیادی در آنجا کار میکردند،بزرگترین و مهمترین دیوان به شمار میرفت.
بیهقی مینویسد:امیر مسعود پس از درگذشت احمد حسن میمندی در باب انتخاب وزیری جدید«بو نصر را باز خواند و گفت پدرم آن وقت که احمد(حسن)را بنشاند(عزل کرد) چند تن را نام برده بود که(وزارت)بر حسنک قرار گرفت،آن کسان را بگوی."