چکیده:
در موضوع زمینهها،علل و عوامل اسلامگرایی ایرانیان دو رأی کلی مشاهده میشود،برخی این پدیده را محصول حسن تدبیر ایرانیان برای حفظ هویت ایرانی خود میدانند که در پوشش آن توانستند شمشیر تیز و برندهی اعراب را کند و در مسیر اهداف خود هدایت کنند.در واقع،این تدبیر ریشه در تفکر و فرهنگ شعوبی داشته است.اما دیدگاه دیگر آن است که گرچه گرایش برخی ایرانیان اینگونه قابل تفسیر است،اما اساس کشش و میلورزی اکثریت آنها به اسلام،در مرحلهی اول،وجود زمینههای روحی و فرهنگی ویژهی ایرانیان بوده است که همواره پاکی در روش،منش،گفتار و عدالت خواهی را سرلوحهی وظایف اخلاقی خود قرار داده بودند و در مرحلهی دوم، محتوای نجاتبخش تعالیم الهی اسلام،سیره و روش پیشوایان و بزرگان دین اسلام میباشد که آرمانهای هر حقیقتجویی را به منصهی تحقق میکشاند و البته اسلامگرایی شیعی ایرانیان هم در همین راستا قابل تبیین است،زیرا تحقق آرمانهای بلند ایرانیان در اهداف متعالی اسلام شیعی بهتر ممکن و میسر میگردد.
خلاصه ماشینی:
"چهارده قرن ایرانیان با اسلام به سر بردهاند و این دین در متن زندگی ایشان وارد شده
میشود که آیا ایرانیان اسلام را خود انتخاب کردهاند یا این آیین برخلاف تمایلات
مردم ایران به آنان تحمیل گردیده است؟آیا اسلام ایرانیان در طول چهارده قرن
علیهذا اولین اسلام گروهی ایرانیان در یمن و بحرین بوده است.
فارسی است و چنانکه میدانیم،اسلام این ایرانی جلیل آنقدر بالا گرفت که به
از آنان با حقایق اسلامی آشنا شوند،طبعا این خود وسیلهای بود برای اینکه خبر
داوری نباید قرار گیرند،بلکه اکثریت مردم ایران و گروندگان به تشیع و اسلام شیعی
دیگری هدایت میکند و آن این است که«خاستگاه تشیع-و اسلام-بر مذاهب
تعبیر گونهای از اسلام در نظر ایرانیان و واکنش روح ایرانی در برابر عرب بود.
یونان از قبیل افلاطون و گزنفون نتوانستند این موضوع را نادیده گرفته و از تمجید آن در گذرند و نیز هردوت مورخ مشهور یونانی را میبینیم که خود را ناگزیر از
این بیان نمودار شکوه فرهنگ ایران است که از خامهی پژوهشگری غیر ایرانی
مزدیسنی اهمیت فوق العادهای است که در این آیین به راستی داده شده
هیچ کس قبل از زرتشت این همه به راستی اهمیت نداده است.
نمودهاند،برخی از این عوامل را برمیشمریم:1-2-3-موافقت تعالیم اسلام با روحیات ملت ایران
عنوان کرد که ایرانیان به زور شمشیر مسلمان نشدند،بلکه چون آیین اسلام را موافق با روحیات خود یافتند،به رضا و رغبت آن دین حنیف را قبول کردند.
واقعیت این است که یکی از دلایل اصلی نفوذ اسلام در ایران،عربهایی هستند"