چکیده:
این نوشتار، با هدف تبیین ساز وکارهای تامین بهداشت روانی در دین، نگاشته شده است. از میان راه کارهای اسلام برای نیل به آرامش روان، راه کارهای ذهنی و بینشی مانند ارتقای معرفت و جلوگیری از آشفتگی بینش، رفع کاستی شناختی، خداباوری، ایجاد، حفظ و رشد تدریجی بینش الهی، و احیای فطرت، بیان شد. در این مقال، در بیان سایر ساز و کارهای اسلام برای تحقق آرامش روان، نقش راه کارهای گرایشی و کنشی، کاهش تعلقات دنیوی، آموزه های رفتاری بهنجار، توبه، کاهش میزان پشیمانی از گذشته، و تقویت اراده ترک خطا، موضوع بحث قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
تلاوت نیکو، مدبرانه، مکرر و مداوم قرآن، پیروی از کتاب و سنت و عمل به توصیههایی همچون توجه به اخبار گذشتگان و فجایع دنیا، یادآوری آنها، ترساندن نفس از خطاها، تحولات روزگار، ناگهانی بودن رویدادهای آن، تأمل و تفکر پیش از رفتار و توجه به عواقب و نتایج آن، موعظه نفس و شرکت در مجالس وعظ دلنشین و مؤثر، تلاش مستمر برای کسب نور حکمت و معنویت، اجتناب از عوامل قساوت قلب و التزام به رعایت اصول و رفتارهای نورانیتبخش بدان، یادآوری روزانه خطاهای گذشته، مهار زبان و گفتار، مراقبت نفس در طول روز و محاسبه در آخر شب و برنامهریزی برای جبران کاستیها، از جمله اموری هستند که نقش بسزایی در هدایت امیال دارند.
اسلام این عامل اضطراب را از زندگی مؤمن کنار میزند و به او مدد میرساند تا از سویی، با تقویت اراده، از خطا بپرهیزد و کمتر در آتش ندامت بسوزد، و از سوی دیگر، در صورت ارتکاب خطا، با ساز و کار توبه خود را از تنش درونی برهاند، خطا را جبران کند و بدون احساس یأس، خویشتن را از آثار شومش مصون دارد.
محبت چنان بر اراده تأثیرگذار است که حتی گناهکاران لاابالی را نیز از خطا مصون میدارد، چنانکه بسیاری از این افراد در ایام محرم به عشق امام حسین و حضرت ابوالفضل از خلافهای متعارف خود تاحدی دست میکشند؛ شراب نمینوشند، دزدی و دروغ را رها میکنند، از ظلم به دیگران و سلب آسایش روان آنها خود را باز میدارند، به نماز میایستند و به درگاه حق ناله میزنند و از مردان حق مدد میجویند، آماده شنیدن توصیههای سالار و علمدار کربلا هستند، بلکه برخی از آنان چنان در این ایام منقلب میشوند که یکسره تغییر شخصیت میدهند و ارادهای قوی برای آغاز راه جدید و استمرار بر آن به دست میآورند.