چکیده:
کاوشهای باستانشناسی تپهء رحمتآباد فارس،همزمان با پروژهء نجاتبخشی سد سیوند در سال 1384 هـ ش.آغاز گردید.این محوطه در کنارهء بزرگراه اصفهان به شیراز و در جنوب تنگبلاغی و شمال دشت کمین(دشت سعادتشهر)قرار دارد و به علت تعریض بزرگراه،مورد تعارض قرار گرفته است.حفاری تپهء رحمتآباد فارس در تیرماه سال 1384 هـ ش منجر به کشف آثار منحصربهفردی از کورههای سفالگری و گونههای بسیار متنوع سفالی با نقوش و فرمهای مختلف مربوط به هزارههای پنجم و چهارم قبل از میلاد شد.دادههای باستانشناسی تپهء رحمتآباد از زوایای گوناگونی قابل بررسی و مطالعه است که یکی از این موارد،تحلیل سبکشناختی سفالهای آن است.بر این اعتقادیم که رابطه مستقیمی بین تخصص پذیری،تغییرات سبکی و پیچیدگی اجتماعی وجود دارد که یک چنین نظری را میتوان با تجزیه و تحلیل دقیق نقوش به کار رفته روی سفالینهها مورد ارزیابی قرار داد. پژوهش حاضر با مطالعهء سفالهای دورهء هزارهء چهارم رحمتآباد به رابطهء بین فرمهای مختلف سفال با سبکهای نقوش به کار رفته پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
طبقهبندی انواع فرمهای ظرفهای سفال تپّهء رحمتآباد: باتوجّه به مطالعاتی که بر روی سفالهای شاخص به دست آمده از کاوشهای رحمتآباد صورت گرفته و بدون در نظر گرفتن قطعات سفالی که امکان شناسایی فرم کلی آنها مقدور نبود،چهار فرم عمومی و کلّی در میان این مجموعهء سفالی شناسایی گردید(نمودار شمارهء 1).
در این تحقیق سعی شده است که باتوجّه به سفالهای شاخص از کاوش بتوان به این پرسش پاسخ داد که آیا در دورهء باکون،منظور دوره فارس میانه 2(گپ)و فارس جدید(باکون الف)هیچگونه ارتباطی بین نقشهای ترسیم شده در روی سفالها و ظروف با فرم سفال وجود دارد یا خیر؟یا سفالگر نقوش خاصّی را بر روی فرمهای سفالی خاصّی اجرا نموده است یا خیر؟در نیل به این مقصود و با استفاده از بانک اطّلاعات،تمامی دادهها از جمله فرم و نقوش سفالها طبقهبندی و وارد نرم افزار مورد نظر گردید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شمارهء 3:درصد نقوش حیوانی استفاده شده بر روی فرمهای مختلف سفالهای به دست آمدهء رحمتآباد نقوش گیاهی: نقوش گیاهی نیز،دستهای از نقوش رایجی است که در دورهء باکون برای تزیین ظروف سفالین بسیار مورد توجه بوده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار شمارهء 4:درصد نقوش گیاهی استفاده شده بر روی فرمهای مختلف سفالهای به دست آمده از رحمتآباد نقوش هندسی: تقریبا بر روی تمامی قطعات سفال شاخص که مورد مطالعه قرار گرفتهاند،نقوش هندسی دیده میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول شمارهء یک:رابطهء بین نقش و فرم در سفالهای به دست آمده از کاوشهای رحمتآباد نقوش حیوانی نیز بیشتر بر روی لیوانهای بلند ترسیم گردیده است.
J,Domestic Ceramic Production and Social Organization, A Mexican Case Study in Ethno archaeology,Cambridge University Press, Cambridge,1991.