چکیده:
رابطه سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی در ایران
هژبرکیانی کامبیز*,خدامردی مریم
* دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
سرمایه گذاری از مباحث مهم در توسعه اقتصادی و مورد توجه خاص اقتصاددانان است. در ادبیات اقتصادی، گسترش سرمایه گذاری های دولتی احتمالا باعث کاهش فرصت های سرمایه گذاری بخش خصوصی می شود. به عبارت دیگر، سرمایه گذاری های بخش دولتی جانشین سرمایه گذاری بخش خصوصی می شود.
از طرف دیگر، از آن جا که سرمایه گذاری دولت در کشورهای در حال توسعه یک ابزار سیاستی است، در میان سیاست مداران و برنامه ریزان اقتصادی کشورهای در حال توسعه این اعتقاد وجود دارد که سرمایه گذاری دولت محرک موثری برای افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی است، در نتیجه، ابزار قدرت مندی برای سیاست های مربوط به رشد اقتصادی و ثبات محسوب می شود. هرچند درستی این ادعا هنوز در عمل و با توجه به مطالعات تجربی، به طور یقین ثابت نشده است، اما به دلایل مختلف می توان انتظار داشت که سرمایه گذاری بخش دولتی موجب افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی شود، یا به عبارت دیگر، مکمل سرمایه گذاری بخش خصوصی باشد.
در مقاله حاضر، سعی کرده ایم در قالب یک الگوی اقتصادسنجی، با استفاده از روش "خودبازگشتی با وقفه های توزیعی" رابطه بلند مدت تعادلی بین سرمایه گذاری بخش دولتی و سرمایه گذاری بخش خصوصی برای اقتصاد ایران را برآورد کنیم. نتایج حاصل از این بررسی بیانگر وجود یک رابطه بلند مدت تعادلی مثبت بین این دو متغیر است. به عبارت دیگر، سرمایه گذاری دولتی موجب کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی نمی شود و "اثر جانشینی جبری" وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
"خلیلی عراقی6(1376)در مطالعه خود،سعی کرده است تا به این سؤال پاسخ دهد که آیاسرمایهگذاری دولتی در اقتصاد ایران محدودیت معنیداری برای سرمایهگذاری خصوصیبه وجود میآورد؟در این مطالعه،سرمایهگذاری بخش خصوصی در زمینه ماشینآلات،در نظرگرفته شده است و فرض میشود که تابعی از سطح تقاضای کل،هزینه فرصت سرمایهگذاری،سرمایهگذاری دولتی،منابع مالی و اعتباری،دریافتهای ارزی و متغیرهای کیفی نشان میدهد که سطحتولید و"مقدار اعتبارات بانکی"دو متغیر مهم و مؤثر بر سطح سرمایهگذاری بخش خصوصی درماشینآلات است.
اکنون،با استفاده از جدول شماره(4)فرض صفرعدم وجود همجمعبستگی بین متغیرهای الگوی تقاضای سرمایهگذاری بخش خصوصی را آزمونمیکنیم: (به تصویر صفحه مراجعه شود) (1)- Akaike Information Critertion,(AIC) (2)- Schwartz Bayesian Critertion,(SBC) (3)- Hannan-Quinn Critertion,(HQC) (4)- Error Correction Model(ECM) کمیت آماره t نیز موردنیاز برای انجام آزمون یادشده بهصورت زیر محاسبه میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) از آنجا که کمیت محاسبهشده از کمیت بحرانی ارایهشده بهوسیله بنرجی-دولادو و مستر1درسطح اطمینان 95 درصد بیشتر است،بنابراین،فرضیه H0 رد میشود.
باتوجه به نتایج جدول شماره(5)،رابطه بلندمدت تعادلی تقاضای سرمایهگذاری بخش خصوصیدر ایران را میتوان به شکل زیر ارایه داد: IP-0/29 DGDP+0/027 DER+0/56 CG+0/12 IG-0/006 DZ+3/94 P+ 280/3 D+109/1 inPt همانطور که در معادله بالا ملاحظه میشود،تغییر در تولید ناخالص داخلی،تغییر در درآمدهایارزی،هزینه مصرفی بخش دولتی و هزینه سرمایهگذاری بخش دولتی متغیرهای مناسبی برای تبیینسرمایهگذاری بخش خصوصی هستند که مطابق جدول شماره(5)معنیدار بودن آنها موردتأیید واقع(1)- Banerjee-Dolado-Mester جدول-4.
@با توجه به تأثیر معنیدار و مثبت مخارج دولت به صورت مصرفی و سرمایهگذاری برسرمایهگذاری بخش خصوصی،میتوان این نتیجه را گرفت که سیاست مالی انبساطی در اقتصادایران میتواند زمینهای مناسب برای افزایش سرمایهگذاری بخش خصوصی فراهم آورد."