چکیده:
در این مقاله کشش قیمتی تقاضای بنزین طی سالهای 1359 – 1381 بررسی شده و کشش پذیری تقاضای بنزین برای سالهای 1382 – 1394 پیش بینی شده است برای این منظور با استفاده از روش خود توضیح با وقفه های گسترده (ARDL) تقاضای کل بنزین برآورد شد. نتایج حاصل از برآورد تابع تقاضای کل بنزین که تابعی از قیمت حقیقی بنزین و تعداد خودروها است نشان می دهد که یک رابطه منفی و ضعیف میان قیمت حقیقی بنزین و تقاضای کل بنزین وجود دارد، به طوری که یک واحد افزایش در قیمت حقیقی بنزین (200 ریال قیمت اسمی) منجر به کاهش سالانه 18.5 واحد (1850 میلیون لیتر) در تقاضای بنزین می شود. این رابطه ضعیف تا حدی به دلیل آن است که دولت همواره قیمت بنزین را پایین تر از قیمتهای تعادلی بین المللی نگه داشته و در اکثر سالها افزایش قیمت بنزین کمتر از تورم بوده است. در نتیجه، کاهش تقاضا در قبال افزایش قیمت بنزین محدود شده است. برای پیش بینی میزان کشش پذیری تقاضای بنزین در هر سه سناریوی عنوان شده تورمی 5، 8 و 22 درصدی در لایحه چشم انداز برنامه چهارم توسعه سه حالت (10، 30 و 50 درصد) برای افزایش مداوم قیمت اسمی بنزین تا سال 1394 در نظر گرفته شده است. بر اساس این محاسبات افزایش سالانه 10 درصدی قیمت اسمی بنزین تاثیر مثبتی بر کشش پذیری تقاضای بنزین نداشته و تا پایان دوره پیش بینی، همچنان، کشش تقاضای بنزین کاهش یافته و روند نزولی آن ادامه می یابد. افزایش سالانه 30 درصدی قیمت اسمی بنزین در سناریوهای رشد سریع و مطلوب به طور تدریجی افزایش کشش پذیری تقاضای بنزین را موجب می شود و در سالهای پایانی دوره پیش بینی (0.5-) می رسد. با افزایش سالانه 50 درصد در قیمت اسمی بنزین کشش پذیری در هر سه سناریو سریع تر رخ داده است. به طوری که در سالهای 1390 و 1391 آستانه کشش پذیری نیز مشاهده می شود.
In this paper، using ARDL method، price elasticity of demand for gasoline is estimated for period 1980-2002. The elasticity is forecasted for he period 2003-2015. The results show that there is a negative and weak relation between real price gasoline (RPG) and gasoline demand. If the RPG rises one unit (200 Rials in nominal price)، the gasoline demand would fall 18.5 units (1850 million liters) per year. It seems the reason foe such a low effect is the government polices to keep nominal price of gasoline (NPG) lower than international one. At such a low price، the demand elasticity is very low.
In order to forecast the gasoline demand elasticity، three scenarios for NPG rises are considered. The results indicate that، by a 10% annual rise in the NPG، the gasoline demand elasticity would decrease. By a 30% annual rise in the NPG per year، gasoline demand elasticity would increase slowly reaching -0.50 in the last year by forecast.
By a 50% annual rise in the NPG per year، gasoline demand elasticity would increase rapidly and it would reach to less than -1.
خلاصه ماشینی:
"com {IBبرای پیشبینی میزان کششپذیری تقاضای بنزین در هر سه سناریوی عنوانشدۀ تورمی 5،8 و 22 درصدیدر لایحۀ چشمانداز برنامۀ چهارم توسعه سه حالت(10،30 و 50 درصد)برای افزایش مداوم قیمت اسمی بنزینتا سال 1394 در نظر گرفته شده است.
. پیشبینی کشش تقاضای بنزین برای سالهای 1382-1394 با توجه به اینکه پیشبینی کششپذیری تقاضای بنزین برای دورۀ زمانی لایحه چشمانداز برنامۀ چهارمتوسعه انجام میپذیرد،لذا فروضی جهت روند آتی متغیرهای قیمت حقیقی،تعداد کل خودرو تا سال1394 به شرح ذیل در نظر گرفته میشود: لف)روند آتی قیمت حقیقی بنزین در این برآورد قیمت حقیقی بنزین از تقسیم قیمت اسمی بنزین بر شاخص قیمت خردهفروشی کالاهاو خدمات به سال پایۀ CPI76 به دست آمده است.
کششپذیری تقاضای بنزین با افزایش سالانۀ 30 درصد در قیمت اسمی آن تحتسه سناریوی تورمی عنوان شده در چشمانداز لایحه برنامه چهارم توسعه(1359-1394) (به تصویر صفحه مراجعه شود)در نمودار فوق،با فرض افزایش سالانۀ 30 درصد در قیمت اسمی بنزین: E21 ،کشش تقاضای قیمتی بنزین در سناریوی تورمی اول(5 درصد) E22 ،کشش تقاضای قیمتی بنزین در سناریوی تورمی دوم(8 درصد) E23 ،کشش تقاضای قیمتی بنزین در سناریوی تورمی سوم(22 درصد) بر اساس جدول و نمودار یاد شده،افزایش سالانۀ 30 درصدی قیمت اسمی بنزین،جز در سناریویادامۀ روند موجود که میزان کششپذیری تقاضای بنزین را برای سالهای آتی تقریبا ثابت و در حدود0/04-نگه میدارد،در سناریوهای رشد سریع و مطلوب افزایش کشش تقاضای بنزین را به طورتدریجی موجب میشود،به طوری که در سالهای پایانی دورۀ پیشبینی کشش تقاضای بنزین به حدود0/5-نیز میرسد،ولی آستانۀ کششپذیری رخ نمیدهد."