خلاصه ماشینی:
"چنانچه خدمه کاروانها را نیز با تفکیک جنسی باین مقدار بیافزائیم و به جمع آماری زائران ایرانی که حدود 115 هزار نفر بودهاند توجه کنیم و زائران غیر کاروانی را که عموما مرد هستند در نظر بگیریم به ارقام 2/57 درصد مرد و 8/42 درصد زن در میان کل 115 هزار نفر زائر ایرانی به شرح جدول زیر خواهیم رسید:جدول شماره 2:توزیع زائران ایرانی سال 1370 بر حسب جنس و نوع اقامت زائران در عربستانمتاسفانه تا زمانی که توفیق نگارش این مقاله حاصل بود، آمار دقیق دیگری که ویژگیهای زائران ایرانی را در ابعاد مختلفی نمایش دهد، موجود نبوده و هیچیک از دستگاههای مسئول و دست اندرکار چیزی اضافهتر برای ارائه نداشتهاند.
به آمار زیر که نشان دهنده این افزایش در چند دهه مختلف است توجه کنید:جدول شماره 4:تعداد زائران خارج از عربستان در دهههای مختلف 21نکته دیگر اینکه توزیع جمعیت مسلمانان در عالم با توزیع تعداد زائران خانه خدا همخوانی ندارد و آسیائیان بیشترین نرخ زائر را به خود اختصاص میدهند و سپس آفریقائیان و بعد از آنها مسلمین اروپا و آمریکا و سایر نقاط جهان واقع میشوند.
60این بخش از مراسم حج، «هویت»مخصوص دارد و جائی است که«درون گروه» 61 مسلمین را از«برون گروه» 62 مشرکین جدا میسازد و چنانچه بنیه فرهنگی و ایمانی مسلمین تقویت شود، نه تنها میتواند اعمال حج را که فعلا کنشهائی فردی است-که اجبارا در میان انبوه دیگران انجام میشود-به کنشهائی جمعی تبدیل نماید، بلکه میتواند نطفههای اولیه برائت عملی از مشرکین باشد که بدون تردید زمینهساز احیاء حیات اسلامی مسلمانان، استقلال، آزادی، و حکومت اسلامی و موجب تحقق آرزوها و اهداف امت اسلامی خواهد بود."