چکیده:
در این مقاله ضمن معرفی دو تلقی متفاوت از تلویزیون تحت عنوانتلویزیون ابزار
توسعهوتلویزیون به عنوان متن و سازنده زنجیره نمادین، بررسی این مطلب که وضعیت
تلویزیون در ایران شامل کدام یک از این دو تلقی میشود، نیز مورد نظر بوده است.سؤال
محوری این است که:آیا تلویزیون به عنوان پدیدهای ابزاری-توسعهای است یا اینکه
نمادین و نماساز؟به عبارت دیگر، تلویزیون ابزاری در دستیابی به هدفهای توسعه، از
قبیل افزایش سطح آگاهی عمومی، شهری شدن، تولید و مصرف کالاهای صنعتی و مانند آن است
و یا اینکه تولید کننده حوزه معنایی و نمادین؟بررسی تجربی انجام شده در ایران با حجم نمونه 1200 پرسشنامه در سال 1376، نشان
دهنده وضعیت بینابینی تلویزیون در دو عرصه ابزاری-توسعهای و نمادسازی است.زیرا
تلویزیون با مخاطبان بسیار و منبع اصلی کسب خبر در جهت نمادسازی و توسعه شبکه علایم
است.بررسی تجربی نشان میدهد که برنامههای تلویزیونی در ایران بیشترین سهم را در
گذران اوقات فراغت افراد دارند.
خلاصه ماشینی:
"از این رو این سؤال برای بررسی تجربی مطرح میشود:آیا رسانه تلویزیون در ایران موعقیت ابزاری دارد یا جنبه نمادین و نمادساز؟به عبارت دیگر، آیا تلویزیون در ایران انتقال جامعه از وضعیت سنتی به نو است یا تبدیل به«متن»جدید برای«زندگی اجتماعی»میشود و در عرصه نمادسازی مشارکت مینماید؟ در صورتی که تلویزیون از مرحله ابزاری بودن نسبت به توسعه اقتصادی و سیاسی گذشته باشد و هویت مستقل در کنار دیگر رسانهها و دیگر نهادهای اجتماعی یافته باشد، سؤال فوق به گونهای دیگر طرح کردنی است:آیا تلویزیون ایران یکی از عناصر سازنده«زنجیره مبادله نمادین علایم»است؟به عبارت دیگر آیا آنچه در تلویزیون ایران به لحاظ محتوایی ساخته و طرح میشود، ضمن اینکه بیان کننده مجموعهای از نمادهاست، با قرار گرفتن در زنجیرهای از علایم و نمادها، تقویت کننده محتوای رسانهها و نهادهای اجتماعی دیگر است، یا اینکه هر یک از این عناصر، حوزه مستقل معنایی را تشکیل میدهند؟با تأکید بر تلویزیون در ایران، مسأله قابل مطالعه میتواند به صورت زیر طرح شود: آیا تلویزیون در ایران، در حال حاض ر عامل انتقال اطلاعات از تولید کنندگان اطلاعات به مصرف کنندگان آن با جهتگیری توسعهای است یا اینکه ضمن توانایی در سازندگی«علایم»و «نشانهها»به انتقال آن در«زنجیره کلان نشانه سازی»رسانهای در سطح ملی و بینالمللی میپردازد؟ برای بررسی تجربی مسأله فوق باید به بررسی چندین عنصر بپردازیم:1."