چکیده:
با توجه به ضرورت و اهمیت روزافزون به کارگیری صحیح دستاوردهای نوین علمی و فنی
در فرآیند توسعه کشاورزی این پرسش مطرح است که ترویج به عنوان عامل اصلی اشاعه
نوآوریهای علمی و فنی چه نقشی در توسعه کشاورزی ایران ایفا کرده است؟ برای پاسخ به
این پرسش ضمن مرور منابع و با توجه به دیدگاه نظامهای پیچیده، چارجوب مفهومی جامعی
تنظیم گردید و در قالب آن توسعه کشاورزی به عنوان تابعی از عملکرد نظام کشاورزی و
عناصر درونی آن از جمله ترویج مورد توجه قرار گرفت.به منظور تعیین سهم ترویج در
توسعه کشاورزی علاوه بر اعمال روش شبه ازمایشی و کنترل میدانی عوامل غیرآزمایشی،
تکنیکهای پیشرفته کنترل آماری نیز مورد استفاده قرار گرفت.پس از انتخاب نمونهها در
سطح ملی و گردآوری دادهها و تحلیل آنها این نتایج به دست آمده که توسعه کشاورزی
تابعی از شرایط و عوامل عدیدهای است که یکی از مؤثرترین آنها ترویج کشاورزی
است.ترویج از طریق ارتقاء سطح دانش و مهارتهای کشاورزان در توسعه کشاورزی مؤثر
است.ولی میزان این تأثیر به عوامل دیگری بستگی دارد که در چارچوب مفهومی این پژوهش
تحت عنوان عوامل کنترل مطرح شدهاند. عوامل کنترل اعم از آنکه عوامل درون بخشی
ترویج و نظام کشاورزی باشند یا عوامل اجتماعی و طبیعی، در افزایش میزان اثربخشی
ترویج در توسعه کشاورزی مؤثرند. بنابراین در فرآیند توسعه ترویج و توسعه کشاورزی
توجه به مجموعه این عوامل ضروری است.
خلاصه ماشینی:
"پرسش آغازین این است که کم و کیف عملکرد ترویج کشاورزی ایران در اشاعه فرهنگ نوین و ایجاد فضای مناسب برای بسط و تقویت عقلانیت نظری و عملی در بین کشاورزان چگونه است؟یعنی عملکرد ترویج در تغییر بینشها و ارتقاء بهرهوری، بهینهسازی توید، کمک به توسعه پیدار کشاورزی و بهبود وضع کشاورزان و توسعه روستایی چگونه است، چرا چنین است و برای بهبود آن چه میتوان کرد؟ با توجه به ماهیت پژوهش، پرسشهای زیر هم مطرح بودهاند: آیا بین کشاورزانی که در برنامهها و فعالیتهای ترویجی اجرا شده مشارکت کردهاند و آنان که مشارکتی نداشتهاند از لحاظ ویژگیهای بینشی، کنشی و عملکردی تفاوت معنیداری وجود دارد یا خیر؟اگر بله، این تفاوت معنیدار تا چه میزان تابع مشارکت در برنامهها و فعالیتهای ترویجی(متغیر مستقل آزمایشی)و تا چه میزان تابع سایر متغیرهای مستقل(کنترل) درونبخشی نظام ترویج(ویژگیهای کنشگران، ساختار برنامهها، ساختار اجتماع سازمانی، ساختار سازمان و مدیریت و ساختار منابع و تجهیزات ترویجی)و برون بخشی یا محیطی نظام ترویج(شرایط و عوامل محیط اجتماعی و محیط طبیعی)بوده است؟ در قالب چارچوب مفهومی و پرسشهای اساسی فوق فرضیههای اصلی به شرح زیر هستند: 1)بین کشاورزیانی که در برنامهها و فعالیتهای ترویجی مشارکت کرده و از آنها بهرهمند شدهاند و آنان که مشارکت نکرده و بیبهره ماندهاند از لحاظ ویژگیهای بینشی، کنشی و عملکردی یعنی سطح دانش علمی، فنی و توان و مهارت در به کارگیری دانش علمی و فنی خود در عمل در راستای ارتقاء بهرهوری، بهینهسازی تولید و کمک به بهبود وضع خود، توسعه کشاورزی و توسعه روستایی تفاوت معناداری وجود دارد که این تفاوت معنیدار: الف)در درجه اول تابع وضعیت مشارکت کشاورزان در برنامهها و فعالیتهای ترویجی انجام شده(متغیر مستقل آزمایشی)است."