چکیده:
مطالعه حاضر شوراهای اسلامی شهرها را، با استفاده از رهیافت کیفی«نظریه
بنیانی»، با هدف شناخت عوامل موثر بر عملکرد آنها و ارزیابی نظریه سرمایه اجتماعی،
بررسی کرده است.تحلیل دادههای مطالعه و«مدل نظریهای»ساخته شده نشان میدهد که:
شرایط علی«فقدان سنتهای دمکراتیک»، «نظام اداری متمرکز»و«قوانین مبهم»منجر به
پدیده«فقدان نهادینگی»در شوراها میشوند و حوزه عمل و اختیارات آنها را محدود
میکنند.در این وضعیت اعضای شوراهای شهر با اتخاذ راهبردهای«نهاد خواهی»و«حمایت
خواهی»از دولت، با پدیده فقدان نهادینگی مقابله میکنند. پیامدهای این راهبردها
برای اعضای شوراهای مورد مطالعه، «نگرانی»، «امتناع از مشارکت»،
«امیدواری»و«کارایی»بودهاند.«نگرانی»به وضعیتی اشاره میکند که عضو شورا نسبت به
آینده این نهاد خوشبین نیست و اطمینانی از موفقیت آن ندارد.امتناع از مشارکت تصمیمی
است که برخی از اعضا، برای خروج از نهاد شورا مانند عدم شرکت
انتخابات آتی شورا، به عنوان کاندیدا اتخاذ کردهاند.«امیدواری»پدیدهای است که
نشان دهنده خوشبینی عضو شورا به گسترش اختیارات و موفقیت آن است و کارایی اشاره به
وضعیتی دارد که فرد برای موفقیت شورا به تلاش بسیار-حتی با گذشت از منافع شخصی
خود-دست میزند.یافتههای حاصل از مطالعه بیانگر این نکته است که با وجود تایید
تاثیر سرمایه اجتماعی بر کارایی سازمانهای دمکراتیک، آنچه در تجربه ایران باید
مورد توجه قرار گیرد، مسئله«نهادینگی»سازمانهای مذکور به معنای ساختارهای
حقوقی-اداری کارآمد و تجربههای عمل جمعی دمکراتیک است.این مسئله در نظریه سرمایه
اجتماعی که برخاسته از تجربه کشورهای توسعهیافته است، به دلیل قدمت سازمانهای
دمکراتیک و نهادینه شدن آنها، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"از همینرو در مطالعه حاضر عوامل موثر بر عملکرد سازمانهای دمکراتیک با روش کیفی و بر اساس چارچوب نظری برخاسته از واقعیت بررسی شده و براساس یافتههای تحقیق نظریه سرمایه اجتماعی مورد نقد قرار گرفته است.
در کنار این پرسش اصلی، سایر پرسشها عبارت بودند از: -در شهرنشینی سنتی چه نهادهایی برای اداره امور عمومی شهرها وجود داشتند؟ -مهمترین اهداف و وظایف شوراهای شهر چیستند؟ -اعضای شوراهای شهر چه نظراتی درباره عملکرد شوراها و عوامل موثر بر آن دارند؟ -شوراهای شهر با چه مسائل و مشکلاتی مواجه هستند؟ -خصوصیات دولت مرکزی چه تأثیری بر عملکرد شوراها دارد؟ -شوراهای شهر در توسعه محلی چه نقشی داشتهاند؟ -شوراهای شهر در تحقق تمرکززدایی و مشارکت محلی چه نقشی داشتهاند؟ -چه عواملی در ارتقای نقش و جایگاه شوراها در توسعه اهمیت دارند؟ چارچوب نظری در اندیشههای کلاسیک جامعهشناسی فرض میشود که هرچه«زندگی انجمنی» 2 یا «اجتماعی» 3 گستردهتر و پویاتر باشد، دستیابی به اهداف جمعی و آسایش همگانی با (1)- Interactional Questions L (2)- Associational Life L (3)- Community L سهولت بیشتری انجام میپذیرد، و هرچه از نشاط آن کاسته شود به همان میزان توان جوامع برای همکاری و تأمین نیکبختی همگانی تقلیل مییابد.
پنج مدل مذکور به همراه فرضیه اصلی آنها و نقشهای سرمایه اجتماعی در هر مدل در جدول زیر بیان شده است: جدول 1-مدلهای رابطه سرمایه اجتماعی و حکمرانی خوب (1)- Accountable L (2)- Good Governance L (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامه جدول شماره 1 چارچوب نظری سرمایه اجتماعی نشان میدهد که عوامل متعددی بر عملکرد حکومت محلی به شکل مستقیم یا غیرمستقیم موثر هستند."