خلاصه ماشینی:
"نسخهی دیگر رساله، موجود در کتابخانهی علامهی سمنانی(ره) این نسخه از رسالة فی الوجود که، در 1345 ه ش، در کتابخانهی شخصی استاد ارجمند و صاحب اجازهام در روایت، حضرت آیة الله العظمی، الاستاذ العلامة الشیخ محمدصالح الحائری السمنانی، رضوان الله تعالی علیه، در بلدهی سمنان، صانها الله عن الحدثان، موجود بود؛خطی نامنقوط، اما خوانا داشت و حضرت استاد به قدمت آن اعتقادی راسخ داشتند و در تبیین اصالت ماهیت و اعتباریت وجود از دیدگاه خیام، بدان نسخه استناد و حتی در تألیف آثار عمدهی فلسفی خود-از جمله کتاب حکمت بوعلی و کتاب البراهین الواضحة-از آن استفاده فرمودهاند و به آقای رزاقمنش که از فرهنگیان فاضل و از یاران استاد بودند، بر دقت در نگهداری آن نسخه سفارش و به ایشان فرمودند که: این رساله اگر چه وجیز، اما بسیار عزیز است؛زیرا درک دقیق و عمیق مباحث آن موجب میشود که متألهان گرامی و رهپویان ارجمند وادی فلسفه، در ورطهی اصالت و وحدت وجود و از آن طریق در منجلاب«همه خداپنداری»گرفتار نشوند و....
خیام سپس(-:فصول 20، 21)چنان که پیشتر گفتیم، در باب ذات واجب الوجود و صفات او-و از جمله صفت دانش او-بحث میکند و علم را برای آن ذات متعال، صفتی وجودی و وجود را برایش صفتی ذاتی میشمارد که زاید بر ذاتش نیست و صفتهای او را اعتباری میداند.
چگونه چنین نبوده باشد؟!با اینکه آن از لازمههای علت فاعلی است که در تمامسازی ذات(آ) دخالت دارد؟!پس چگونه چنین نبوده باشد؟!در چیزهایی که(آ)موجبشان است؟!و اگر از ذات(آ)در هنگام واجب الوجود بودنش، اعتبار امکان سلب شده باشد، البته در این برهان شکستی آشکار خواهد افکند؛جز اینکه چون این اعتبار برای آن از ذاتش است، سلب آن به هیچ وجهی از وجوه ممکن نمیشود."