چکیده:
این مقاله پس از مروری بر ساختار مدل انرژی جهانی مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی و مدلها و معادلات اصلی تشکیلدهنده،تحلیلی از کششهای قیمتی و درآمدی متأثر از مدل تقاضای انرژی این مدل بهدست میدهد.مدل IWEM یک مدل انرژی جهانی با بیش از 450 معادله(150 معادله تصادفی و 300 رابطه) است که تقاضا،عرضه و قیمت انرژی را برای تقریبا کلیه کشورهای جهان که در قالب مناطق مختلف تقسیمبندی شدهاند،تخمین و روند آنرا پیشبینی میکند. یکی از مدلهای اصلی سیستم IWEM مدل تقاضای انرژی است که شامل تقاضای کل و تقاضای سهم سوخت در مناطق و بخشهای مختلف است.کششهای قیمتی بدست آمده از معادلات تقاضای کل انرژی حکایت از بیکششی قیمت انرژی در مناطق و بخشهای مختلف اقتصادی دارد و این کشش در بخشهای حملونقل مناطق کمتر از دو بخش صنعت و خانگی-تجاری است.اما نتایج بدست آمده برای کشش درآمدی در بخش حملونقل بزرگتر از سایر بخشهاست این مسئله حاکی از آنست که تغییرات درآمد(در اینجا تولید ناخالص داخلی مناطق)اثر بیشتری بر مصرف انرژی در این بخش نسبت به سایر بخشها دارد.بیکشش بودن قیمت انرژی و به تبع آن نفت در بخشهای مختلف مصرفی سبب شده است تا با توجه به ساختار مصرفی این بخشها و امکان جایگزینسازی و پتانسیل صرفهجوئی محمد،تقاضا نتواند قدرت مانور و واکنش شدیدی در مقابل تغییرات افزایشی قیمت داشته باشد.به همین دلیل نیز در چند سال اخیر علی رغم افزایش شدید قیمت نفت،تقاضا تقریبا روند عادی خود را طی کرده است.کاهش سطح ذخیرهسازیهای کشورهای OECD و ظرفیت ما زاد اوپک دو عامل مهمی است که سبب تقویت این امر شده است.نتایج پیشبینی مدل نیز برای متغیرهای درونزا نظیر نصرف حاملهای انرژی و تدوین سناریو برای متغیرهای برونزای مدل از نتایج اطمینان بخشی نسبت به سایر مدلهای شناخته شده جهانی برخوردار بوده است.
خلاصه ماشینی:
"4. معرفی مدل و معادلات بکار رفته در آن براساس آنچه در قسمت قبل درخصوص انواع مختلف توابع تقاضای انرژی و مطالعات انجام شده در این زمینه مطرح و با درنظر گرفتن نکاتی که در توجه به مسئله عدم تقارن در معادلات تقاضا ذکر شد،شکل کلی معادله تقاضای کل انرژی بصورت ذیل ارائه میگردد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) که در آن: E :کل مصرف انرژی در بخش rgdp : gdp واقعی برحسب هزینه عوامل pre :قیمت واقعی انرژی در بخش filt :متغیری است که از قیمتهای کلی انرژی ساخته شده و برای غلبه بر نامتقارن بودن در پاسخ به تغییرات قیمت انرژی استفاده میشود.
مقایسه نتایج تخمین کششهای قیمتی و درآمدی تقاضای انرژی در مدلهای IWEM و OWEM در مناطق مختلف OECD (به تصویر صفحه مراجعه شود) همچنانکه ملاحظه میگردد مقادیر بدست آمده در هر منطقه و هر بخش با یکدیگر و متقابلا با مدل اوپک در همان منطقه و بخش متفاوت است.
معهذا اگر همین ساختار ثابت درنظر گرفته شود و براساس این کششها و قیمتهای فعلی مدل برای دوره ده ساله(2010-2002)پیشبینی میگردید نتایج دیگری رقم میخورد که از واقعیت فعلی فاصله داشت اما ارقام بدست آمده از مصرف انرژی و بخصوص نفت در سالهای اخیر نشان داد مدلهایی که با همان قیمت قبلی،تقاضا را پیشبینی کرده بودند ارقامی در حد همین تقاضای فعلی(باوجود افزایش شدید قیمت)بدست آوردهاند.
همچنانکه نتایج پیشبینی نشان میدهد(جداول 8 تا 15)در برخی موارد پیشبینیهای بدست آمده از مدل IWEM دارای اختلافاتی با سایر مراجع نظیر مدل اوپک (OWEM) ، EIA و IEA است که در هر حال با توجه به متفاوت بودن روش و منابع آماری و دیدگاههای حاکم بر تدوین سناریو متغیرهای برونزا این اختلافات عادی است."