چکیده:
مقاله حاضر که به بررسی نظامهای بینالمللی کیفیت حل و فصل اختلافات ناشی از اجرای
کنوانسیونهای متضمن حمایت از حقوق مالکیتهای معنوی اختصاص دارد، شامل مقدمهای
مربوط به مطالب عمومی و تبیین ماهیت اختلافات بینالمللی و سه بخش مشتمل بر بیان
اجمالی پیشینة تاریخی نحوة پیشبینی کیفیت حل و فصل بینالمللی اختلافات ناشی از
اجرا و تفسیر مقررات حقوق مالکیت معنوی، کنوانسیونهای متضمن حمایت از حقوق مالکیت
معنوی و روشهای حل و فصل بینالمللی اختلافات در چارچوب دو نظام مشخص یعنی استفاده
از روشهای کلاسیک و روشهای خاص حل و فصل بینالمللی اختلافات اعم از روشهای
دیپلماتیک، رسیدگیهای قضایی و شبه قضایی میباشد. ضمن آنکه در این بررسی، در
تبیین نظام حقوقی حل و فصل اختلاف در چارچوب «سازمان جهانی تجارت»، تأکید بیشتری
شده است. زیرا که این نظام مهم و برجسته با برخورداری از ساختاری منسجم و روشهای کاری
کارآمد، جامعه بینالمللی را که هرگز چنین وضعی را در حوزة حل و فصل اختلافات ناشی
از اجرای مقررات بینالمللی حقوق مالکیت معنوی تجربه نکرده بود، متحول ساخته است.
البته این وضعیت بسیار خاص که امروزه نهادینه شده است، محصول ابتکار هیأتهای
مذاکره کننده کشورهای توسعه یافته و در حال توسعة عضو «سازمان جهانی تجارت» در طی
یک دوره ده ساله در اوروگوئه میباشد که بر اساس انگیزههای سیاسی و اقتصادی مقررات
بعضی از موافقتنامههای چندجانبه بینالمللی همانند «گات» را به حمایت از موضوعات
مالکیتهای معنوی پیوند زده و نظام حل و فصل اختلافات مربوط به آن موافقتنامههای
اقتصادی را به حمایت بینالمللی از حقوق مالکیتهای معنوی تسری دادهاند. بررسی
مقررات و پروسههای آن نظام، هدف اصلی نگارنده در مقاله حاضر میباشد.
خلاصه ماشینی:
مثلا «موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت» مشهور به «موافقتنامه گات 1947» در طی مواد 22 و 23 به انضمام تفاهمنامه حل اختلاف سال 1979 و یا «موافقتنامه تأسیس سازمان جهانی تجارت» سال 1994 به انضمام مقررات «تفاهمنامه راجع به قواعد و رویههای حاکم بر حل اختلافات»[18] از طریق ارجاع مذکور در ماده 64 «موافقتنامه راجع به جنبههای مرتبط با تجارت حقوق مالکیت معنوی»،[19] مقررات جامع و کاملی را در زمینه نظام حل و فصل اختلافات بینالمللی مربوط به تفسیر و اجرای حقوق مالکیت معنوی تدوین نمودهاند.
1ـ 3ـ 3ـ اختلافات مربوط به گات 1947 همانطورکه قبلا هم اشاره شد، موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت 1947 مشهور به «گات 1947»، علاوه بر داشتن تصریحاتی در خصوص حمایت از پارهای از حقوق مالکیت معنوی از طریق جلوگیری از علایم تقلبی تجاری کالا و سرقت ادبی، مقرراتی را هم در خصوص کیفیت حل و فصل اختلاف بین دول طرف متعاهد آن موافقتنامه دارد که علیرغم اجرای موقت موافقتنامه در یک برهة زمانی طولانی بین سال 1947 تا سال 1995، آن مقررات به عنوان روشهای خاص حل و فصل اختلافات و خارج از روشهای کلاسیک حقوق بینالملل، در مورد اختلافات بینالمللی اقتصادی مورد استفاده قرار میگرفتهاند و اکنون معماران حقوقی گات هم با توجه به آن مقررات و بنا به اقتضائاتی، امر رسیدگی به آنگونه اختلافات را به موجب بند 11 ماده 3 تفاهمنامه حل اختلاف که مقرر میدارد: «… این تفاهمنامه فقط در مورد تقاضاهای جدید مشورت طبق مقررات مشورت در موافقتنامههای تحت پوشش که در تاریخ لازمالاجرا شدن موافقتنامه سازمان جهانی تجارت یا پس از این تاریخ به عمل آمده باشند، قابل اعمال خواهد بود.