چکیده:
مقاله حاضر، قسمتی از مقاله ای تحت (اجتهاد باز و اجتهاد بسته) به شمار می رود که از سه بخش دارد: بخش اول، مربوط به آب چاه، بخش دوم و سوم نیز مربوط به قانون غلبه و کثرت در روایات است. بخش های دوم و سوم، درصدد تاسیس دو قاعده فقهی است. مقصود از قانون غلبه، این است که معیار طهارت آب، چه کر باشد و چه غیر کر، غلبه آن بر نجاست است و تا آب منفعل نشده باشد، پاک است. ایشان در قانون کثرت به این نکته توجه دارند که آب کر، مقدار خاصی نیست و به حسب مقدار نجاست تفاوت می کند.
خلاصه ماشینی:
این حدیث قانون غلبه آب بر نجاست را بیان می کند و می گوید چون آبی که در استنجا استعمال می شود, از چند قطره ادراری که با آب شسته شده, بیشتر است, از این رو این آب بر اندک ادرار موجود غلبه می کند و آن را مستهلک می سازد و بدین سبب پاک است و جامه ای که در آن می افتد, نجس نمی گردد.
برایند روایات یاد شده فقیهی که ملاک حکم را راهنمای اجتهاد می داند, از این روایات مطالب ذیل را استنباط می کند: مطلب اول: هرجا که آب بر نجاست غلبه کند, علت نجس نشدن آب امر تکوینی است; زیرا آبی که بر نجاست غلبه می کند, تکوینا از فاسد شدن مصون می ماند و آلودگی آن از حد مجاز بیشتر نیست و بدین سبب نجس نمی شود و اجتناب از آن لازم نیست و طهارت چنین آبی عینیت خارجی دارد.
اگر علت نجس نشدن آبی که بر نجاست غلبه می کند, کر بودن آب بود, باید در این روایات چنین آمده باشد که چون آب های مورد سؤال به قدر کر و بیشتر است, به علت کر بودن نجس نمی شود.
فقیهی که اجتهاد باز دارد و ملاک حکم را راهنمای اجتهاد خود قرار می دهد, از این روایات نکته های ذیل را استنباط می کند: نکته اول: چون در این روایات مقدار کثیر تعیین نشده است, طبعا مقصود, کثرت نسبی آب است; یعنی کثرت آب باید نسبت به نجاستی که با آن برخورد می کند, سنجیده شود; زیرا مقدار نجاستی که با آب برخورد می کند, کم و زیاد می شود و نمی توان برای آن اندازه خاصی تعیین کرد.