چکیده:
یکی از جنبههای که در ادبیات اقتصاد شهری به آن پرداخته میشود، شکل توسعه شهری و تاثیر آن بر رشد اقتصادی است. مطابق تئوری، رابطه رشد اقتصادی و تمرکز شهری به شکل U معکوس است. شکل توسعه شهری در ارتباط با نحوه پراکندگی منابع در شهرهای موجود در سیستم شهری است و تحت عنوان تمرکز شهری مورد بررسی قرار میگیرد. در حقیقت، تمرکز شهری نشان میدهد که منابع شهری تا چه حد در یک یا چند شهر بزرگ اقتصاد متمرکز شده و یا در میان شهرهای مختلف پراکنده شدهاند. برای اندازهگیری تمرکز شهری، از سه شاخص هیرشمن-هرفیندال، ضریب توزیع پرتو و نخست شهری، استفاده میشود.
در این مطالعه، از شاخص نخست شهری در اندازهگیری تمرکز شهری استفاده و تاثیر آن بر رشد اقتصادی ایران در قالب مدل رگرسیونی رشد سولو- سوان، برای دوره 1385-1339، بررسی میشود. همچنین، سطح بهینه نخست شهری ایران در سطوح مختلف توسعه، اندازهگیری و اثر عوامل مختلف بر آن، مطالعه میشود. نتایج مطالعه نشان میدهد که نخست شهری بر رشد اقتصادی مؤثر است و شکل اثرگذاری آن پویا و تابعی از سطح درآمد است.
The shape of urban development and its impact on economic growth is one of the most important issues in urban economic literature. In accordance to the corresponding theory، economic growth and urban concentration have an inverse-U shape relation. The shape of urban development is related to how resources are spread out in existing cities of an urban system and investigated under the term of urban concentration. Indeed، urban concentration shows that at any point in time resources may be concentrated (accumulated) only in one or a few large cities or spread too thinly across more cities. Three indicators are used for measuring urban concentration: Hirschman-Herfindahl Concentration Index، Pareto Distribution Coefficient and Urban Primacy. In this study we focus on Urban Primacy indicator and examine its effect on economic growth in Iran based on a Solow-Swan growth specification during 1960-2006. Also the optimal level of urban primacy is computed and the effects of its main determinants are examined. The empirical results show that urban primacy influences significantly and dynamically Iran’s economic growth.
خلاصه ماشینی:
يا ممكن است منابع در يك يا چند شهر بسيار بزرگ تمركز بيش از حد داشته باشند، كه در اين صورت هزينههاي رفت و آمد، تراكم و كلاً هزينههاي زندگي در آن شهرها بالا میرود و باعث افزايش هزينههاي توليد كالاها و كاهش كيفيت ارائه خدمات شهري در آنها میگردد.
مطالعات انجام گرفته در مورد کشورهای مختلف توسط هندرسن (2000، ب2002) نشان میدهد كه در اقتصادهای مورد بررسی، درجه تمركز شهري بر كارايي و رشد اقتصاد ملي مؤثر است و اين اثر بهصورت غير خطي است.
هندرسن (2000 و 2002 ب)، با استفاده از مدل دادههاي تابلویی و تخمين متغيرهاي ابزاري (IV) براي دورة 90-1960، براي 100-80 كشور جهان، دريافت كه به ازاي هر سطحي از توسعه، درجة بهينهاي از اولويت شهري وجود دارد، كه با پيشرفت توسعه، كاهش میيابد (نحوة تصریح مدل رشد با در نظرگرفتن متغیر نخست شهری در بخش 4 مقاله ارایه خواهد شد).
به تصویر صفحه مراجعه شود نمودار 1- جمعیت شهر تهران و کل جمعیت شهری کشور، 85-1335 4- اراية مدل با توجه به نتیجهگیری بهدست آمده در بخش قبل، سؤال مورد بررسی این است كه چگونه میتوان اثر فرآيند توسعة شهري بر رشد را برآورد كرد.
بدینترتیب، برای بررسی اثر متغیر نخست شهری بر رشد، رابطة (4 الف) و برای بررسی توان دوم آن، رابطة (4 ب)T به مدل رشد اضافه میشود: به تصویر صفحه مراجعه شود فرضيات مطرح شده، از طريق اين روابط براي سيستم شهري ايران، تصريح و آزمون خواهند شد.
V. (2000), “The Effects of Urban Concentration on Economic Growth”, NEBR Working Paper #7503.