چکیده:
ابوالحسن علی بن عثمان هجویری، به کوشش محمود عابدی ، انتشارات سروش، تهران 1383، 1228 ( هفتاد و چهار + 610 + 544) صفحه.
طی قرن های چهارم و پنجم هجری، سه کتاب با نام کشف المحجوب نوشته شده است: یکی به قلم ابویعقوب اسحاق بن احمد سگزی (وفات: پس از 361)؛ دیگری به قلم ابوابراهیم اسماعیل بن محمد بن عبدالله مستملی بخاری (وفات : 434) که در حقیقت عنوانی است نهاده شده بر یکی از نسخه های خطی شرح تعرف او (روشن ، ص 16)؛ سومی به قلم ابوالحسن علی بن عثمان جلابی هجویری غزنوی (وفات: نیمه دوم قرن پنجم هجری ) که او را «پیرهجویر» و «سیدهجویر» و «داتا (=مربی) گنج بخش» خوانده اند
خلاصه ماشینی:
"(عابدی، صفحات شصتویک و شصتودو) این چاپ با یادداشتی از مصحح (درباره ارزش کتاب، قبول عام آن، کثرت نسخهها، انگیزه تصحیح، و سپاس از یاوران مصحح) و مقدمهای نسبتا مفصل از او (مشتمل بر منابع شناخت هجویری، سفرهایش از غزنه تا لاهور، شخصیت و داوریهایش، پیران و استادانش، آثار او، منابع عرفانی پیش از هجویری و پس از او، کشف المحجوب و منابع آن، تاریخ تألیف آن، نثر کتاب، حاشیه و ترجمهها و چاپهای آن، معرفی نسخهها، روش مصحح، و نمونه تصویر چند صفحه از نسخه اساس) آغاز شده و متن کشف المحجوب به دنبال آمده و، پس از آن، تعلیقات و توضیحات مفصل مصحح و فهرستهای جامع آیات، احادیث، اقوال مشایخ، دعاها و جملههای دعایی، ترکیبات عربی، اشعار عربی، داستانها، مثلها و مثلوارهها، سخنان مؤلف درباره خود، اصطلاحات، دوگانهها (مترادفات و کلمات متقابل)، لغات و ترکیبات، ملل و نحل، راهنمای تعلیقات، اشخاص، کتابها، جایها، و مآخذ مقدمه و تعلیقات الحاق شده است.
نام این کتاب، در رساله قشیری نیامده است؛ اما استاد فروزانفر، در مقدمه ترجمه رساله قشیریه، آن را از قشیری دانسته (فروزانفر، ص64) که ظاهرا قول ایشان مبتنی بر کشف الظنون (حاجیخلیفه، ج2، ستون 1935) است و تا سند دیگری آن را تأیید نکند باید در انتساب این کتاب به قشیری تردید کرد؛ زیرا هجویری به صراحت آن را از خود دانسته و بعید است که تألیف او تألیفی دیگر باشد، خاصه آنکه شادروان مینوی، در فهرستی که از آثار قشیری و نسخ خطی آن برای استاد فروزانفر فرستاده (á فروزانفر، ص80 -84)، نامی از این کتاب نیاورده و یقینا رویتر و بروکلمن نیز ــ که مینوی از آنها نقل کرده ــ از این کتاب جزو آثار قشیری یاد نکردهاند."