خلاصه ماشینی:
"مدح مذهبی و مرثیهسرائی در قرنهای ششم تا هشتم هجری قمری در ادبیات فارسی، شعلههای تابناک مرثیههای مذهبی در قرون ششم تا هشتم به خوبی ملاحظه میگردد، به بیانی دیگر: در قلمرو شعر کهن این سه قرن کمتر شاعری را میتوان یافت که قصیده یا ترکیببند و ترجیعبندی را در ستایش پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله و ائمه معصومین علیهمالسلام نسروده باشد و چنین به نظر میآید که شاعران، این کار را زکاة طبع و قریحه خود به شمار میآوردهاند، واز انجام آن، به عنوان یک وظیفه محتوم دینی غفلت نداشتهاند، نعت رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله و مدح ائمه معصومین علیهمالسلام (که غالبا پس از توحیدهای آغازین در منظومههای شاعران قدیم وجود دارد) و تجلیلهای خردمندانهای که سرایندگان راستین ما، از مکارم اخلاقی بزرگان دین و دانش به عمل آوردهاند، مبین حق دوستی و کمالطلبی آنان میتواند باشد در آثار شعر کهن فارسی، بعد از حضرت محمد صلیاللهعلیهوآله ، از حضرت امام علی علیهالسلام ، به عنوان عالیترین نمونه تربیتی واخلاقی اسلام و جامع جمیع صفات پسندیده انسانی یاد شده و با سرودههای نغز و آموزنده، تجلیل به عمل آمده است.
که ضمن آثار آنان، قصائدی در ذکر مناقب یا مراثی اهل بیت علیهمالسلام دیده میشود و حتی بعضی از آنان مانند حسن کاشانی آملی (که ذکر او قبلا گذشت) تنها به مدح و منقبت پیامبر صلیاللهعلیهوآله و خاندانش علیهمالسلام زبان گشودهاند و پیداست که در قرن نهم و دهم به تدریج بر شمار اینگونه اشعار افزوده شده است و چنانکه در مقالات بعدی اشاره خواهد شد خواهیم دید که نظم منظومههای طولانی هم، به وسیله شاعران این دوره آغاز گردیده است."