خلاصه ماشینی:
"ابن حوقل در قرن دهم میلادی دربارهء بندر دیبل در سند نوشته است:«بازار بزرگ و مرکز بازرگانی است و تجار در این شهر به همهگونه تجارب اشتغال دارند»22 راههای تجارت دریا سلیمان تاجر راهها و ایستگاههای تجارت هند را چنین شرح داده است:«کالاها از بصره و عمان به سیراف منتقل و از آنجا به کشتیها بار میشود.
کاروانها پیوسته بین خراسان و سند و هند در راهند و از آنجا به زابلستان32میروند»33ابن حوقل که پنجاه سال پیش از سلطان محمود غزنوی میریسته آورده است که:«کابل و غزنین از بازارهای تجارت هند است»و«اسیوان-که عرب آنرا عسیفان نامیده است-امارتی هندویی در پنجاب بوده که بازرگانان مسلمان نیز در آنجا به تجارت مشغول بودند» موسم سفر دریا به هند مسعودی اوقات مد را در اقیانوس هند،در سواحل و جزایر آن،و اوقات تلاطم دریا و ماههای سیر سفاین را به تفصیل در کتاب مروج الذهب شرح داده و گفته است: «موسم34نزد ما(در بغداد)با هند اختلاف دارد و کم اتفاق میافتد کشتیها در تیرماه به هند عزیمت کنند.
مسعودی که در اواخر قرن دهم میلادی میزیسته آورده است که:«بازرگانان از دیب(مالدیب،سنگل دیب و سایر دیبها از جزایر هند)نارگیل و چوب بقم و خیزران و طلا صادر میکردند»49و دربارهء ثروت جزایر«مهراج»گوید:«انواع عطر در آنجا زیاد است و کافور و عود و قرنفل و جائفل و کبابه چینی و بسباسه و«هیل اکبر»و غیره را از این جزایر حمل میکنند»50بعض اهالی این جزایر کشتیهای کوچکی از یک تکه چوب میسازند،میان آنرا میکنند و میتراشند و بعد با آن دریا میروند و نارگیل و نیشکر و موز و آب نارگیل برده به جای آنها آهن میگیرند..."