چکیده:
آنچه از این پس در این بخش میخوانید، شرح و تفسیری است از جناب استاد مصباح بر مناجات «خمس عشر»، که در ماه مبارک رمضان در دفتر مقام معظم رهبری در قم ایراد گردیده است.اما پیش از شروع بحث، ایشان شرحی بر برخی مفاهیم از جمله «دعا»، «مناجات» و «ندا» داشته و تفاوت آنها را با یکدیگر بیان میدارند. اصولا «مناجات» درگوشی و رمزگونه صحبت کردن است و «ندا» کسی را با صدای بلند خواندن، «دعا» نیز خواستن با هر زبانی، هر کیفیتی، از راه دور و یا نزدیک، بلند و یا آهسته است. معمولا در زندگی روزمره، همه انسانها به طور طبیعی تمایل دارند به صورت خصوصی با افراد و بزرگان همنشین شوند. انسان مؤمن نیز که به عظمت الهی واقف است، همواره در پی آن است که محل خلوتی بیابد و با معبود خویش مناجات نماید. انسانی که بیشترین توجهش به خداست، خدای متعال نیز عنایتش را شامل حال او میگرداند و لذت و طعم مناجات را به او میچشاند. به عکس، انسانی که همتش دنیاست، و محبت دنیا در دل اوست، از لذت مناجات با خدا محروم خواهد بود. در همین زمینه، گناه، حب دنیا، خودنمایی، ریا و شهرتطلبی از عوامل مهم حرمان انسان از مناجات با معبود خویش است.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس، خواندن مناجاتی که از اهلبیت : وارد شده و یا اشعاری که برخی در نجوای خویش با خداوند سرودهاند، نجوا و مناجات نیست، بلکه خواندن مناجات است؛ چه اینکه در دعا کردن، انسان باید به قصد انشاء چیزی را بگوید و از خدا درخواست نماید؛ خواندن دعاهایی که از سوی اهلبیت : وارد شده، دعای خود انسان محسوب نمیشود؛ زیرا انسان به هنگام خواندن آنها قصد انشا ندارد، بلکه به قصد حکایت، جملاتی را بیان میکند.
خداوند متعال در آیه دیگر، در ارتباط با کسانی که با هدف کسب موقعیت، وجهه و عزت اجتماعی، مکرر نزد رسول خدا 9 میآمدند و به صورت خصوصی با آن حضرت سخن میگفتند و موجبات رنجشخاطر و مزاحمت برای آن حضرت را فراهم میآوردند، میفرماید: (یا أیها الذین آمنوا إذا ناجیتم الرسول فقدموا بین یدی نجواکم صدقة ذلک خیر لکم وأطهر فإن لم تجدوا فإن الله غفور رحیم) (مجادله: 12)؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، چون با پیامبر راز (سخن محرمانه) گویید، پیش از راز گفتن خود صدقهای بدهید.
بیشک مؤمن و کسی که به عظمت خداوند واقف است و مقام رحمانیت و نعمتهای پروردگار را میشناسد، لذت نجوا و گفتوگوی خصوصی با خدا را درک میکند و همواره در پی آن است که محل خلوتی بیابد، بخصوص ماه مبارک رمضان که بهار دعا و مناجات است، با خدای خود سخن گوید و به خواندن دعاهایی چون دعای «افتتاح» و «ابوحمزه ثمالی» بپردازد و از این ره گذر، پیوند عاشقانه خویش با معبود را استوارتر سازد."