چکیده:
در این مقاله به تأثیر وضعیت اقتصادی – اجتماعی خانوار بر تقاضا برای آموزشعالی در
ایران پرداخته میشود. رویکرد آن شناسایی عوامل مؤثر بر تصمیمگیری افراد در باره
ورود یا عدم ورود به دانشگاهها و مؤسسات آموزشعالی است.
مطالعات و بررسیهای انجام شده درباره تقاضا برای آموزش عالی در سطح خرد، به
تحلیل الگوی انتخاب افراد برای ورود یا عدم ورود به یک مؤسسه آموزش عالی یا تصمیم
گیری خانوار برای سرمایهگذاری در تحصیلات عالی فرزندانشان دلالت دارد. از این
رو الگوهایی معرفی شده اند که قادر به توصیف انتخاب افراد برای ورود به مؤسسات
آموزش عالی باشند.
براین اساس، الگوسازی رفتارتقاضا نیازمند بهره برداری از روشهایی است که امکان
توصیف و تخمین تابعی را که متغیر وابسته آن فقط دو حالت را اختیار میکند، فراهم
سازد. در این تحقیق از مدلهای دو وجهی (choice binary) استفاده شده است که متغیر
های آنها برگرفته از نظریه سرمایه انسانی است.
یافته های پژوهشی نشان میدهند که :
1. اگر سطح تحصیلات سرپرست خانوار دیپلم و بالاتر باشد، به طور متوسط و با فرض
ثبات سایر شرایط احتمال ورود فرد به دانشگاه افزایش می یابد.
2. هرچه تعداد اعضای خانوار بیشتر باشد ، به طور متوسط احتمال ورود فرد به
دانشگاه کمتر می شود.
3. جنسیت مذکر به طور متوسط با احتمال کمتری وارد دانشگاه می شود.
4. هرچه فرد روزانه فعالیت اقتصادی بیشتری انجام دهد، احتمال ورود به دانشگاه
برای وی کمتر خواهد بود.
5. هر چه زیربنای محل سکونت خانوار (نماینده طبقه اقتصادی اجتماعی ) بیشتر
باشد، احتمال ورود فرد به دانشگاه افزایش می یابد.
6. هرچه سن فرد بیشتر باشد، احتمال ادامه تحصیل وی بیشتر است.
علیرغم محدودیتهای بسیار از نظر اطلاعات و دادههای آماری ، نتایج یاد شده در
اکثر موارد با نتایج تحقیقات مشابه همخوانی و تطابق دارد.
کلید واژگان : سرمایه انسانی، خانوار، آموزشعالی، تقاضا، عوامل اقتصادی -
اجتماعی، سطح میانی اقتصاد، متغیر دو وجهی و الگوی لاجیت.
خلاصه ماشینی:
"538،25دارای درآمد بدون کار21،5737،2536،274،90سایر15،3834،6246،153،85درآمد کل سالانه (میلیون ریال)تا 21،8928،3052،8316،982 تا 49،2129،6151،979،214 تا 810،8442،1141،495،578 تا 1015،8943،9331،788،41بیش از 1020،8637،9734،226،95هزینة کل سالانه (میلیون ریال)تا 25،2636،9734،226،952 تا 410،4633،9945،759،804 تا 87،7639،7542،869،638 تا 1016،6741،6738،892،78بیش از 1020،9137،2735،915،91هزینة کل آموزشی سالانه (هزار ریال)تا 504،0634،5252،798،6350 تا 1004،4037،7450،946،92100 تا 2009،7953،8530،775،59بیش از 20036،8440،0020،532،63اعلام نشده5،2624،8153،3816،45 جدول 3 - احتمال (نسبت) ادامه تحصیل فرزند در خانوارهای نمونة سوم بر حسب ویژگیهای خانوارسال مشاهده1374ویژگی / وضعیت تحصیلعالیمتوسطهابتداییسایرجمع کل6018619815سکونتشهری19،6447،2732،730،36روستایی3،2630،4358،707،61بعد خانوار1 تا 4 نفر18،0342،6234،434،925 و 6 نفر17،7144،0036،002،29بیش از 6 نفر8،0737،2251،123،59تحصیلات سرپرستبی سواد7،6231،4355،715،24ابتدایی، راهنمایی و سایر13،2149،0635،851،89متوسطه و علوم دینی33،3347،6219،050،00عالی56،2537،506،250،00وضع فعالیت سرپرستبیکار (جویای کار)25،0012،5062،500،00شاغل11،4140،0544،560،00دارای درآمد بدون کار20،344،4632،200،00سایر20،0040،0040،000،00درآمد کل سالانه (میلیون ریال)تا 27،1435،7150،007،142 تا 43،3341،6750،005،004 تا 87،5139،3114،134،058 تا 1015،7147،1432،864،29بیش از 1023،3438،7337،320،70هزینة کل سالانه (میلیون ریال)تا 220،0020،0040،0020،002 تا 44،4138،2451،475،884 تا 89،4742،0144،384،148 تا 1014،5245،1640،320،00بیش از 1020،0038،7139،351،94هزینة کل آموزشی سالانه (هزار ریال)تا 503،8136،1954،295،7150 تا 1002،4753،0941،982،47100 تا 20011،2743،6643،661،41بیش از 20036،8941،8021،310،00اعلام نشده1،2528،7562،507،50 جدول 4 - خلاصه نتایج تخمین مدل (احتمال ورود فرد به دورههای آموزش عالی) توضیح علایم جدول : + تأثیر مثبت متغیر مورد نظر براحتمال ورود فرد به دانشگاه - تأثیر منفی متغیر مورد نظر براحتمال ورود فرد به دانشگاه 0 = عدم تأثیر متغیر موردنظر بر احتمال ورود فرد به دانشگاه توضیح متغیرها: X1-1 = متغیر مجازی سطح تحصیلات پدر (دیپلم به بالا یک و در غیراین صورت صفر) X2 = بعد خانوار X3 = هزینه کل خانوار (نماینده درآمد کل خانوار) X4= سرمایهگذاری خانوار X5 = سطح زیربنای محل سکونت خانوار X6 = سن فرد X7 = متغیر مجازی جنسیت (مرد = 1 زن = 0) X8 = متوسط ساعات کار فرد در روز یادداشتها ]1[ از آنجا که جزئیات مربوط به تحلیل فایده – هزینه از حوصله این بحث خارج است، علاقهمندان میتوانند برای اطلاع از مباحث مربوط به نرخ ترجیح زمانی و جزئیات دیگر به کتب اقتصاد آموزش و پرورش مراجعه کنند."