چکیده:
در مقاله حاضر به تعیین نرخ بازدهی اقتصادی فردی و اجتماعی در سطوح تحصیلی کارشناسی
ارشد و دکتری با توجه به تحلیل هزینه _ فایده در ایران برای سال 1379 پرداخته شده
است.
نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که نرخ بازدهی اقتصادی فردی در دوره دکتری
منفی و برای دوره کارشناسی ارشد مثبت و نرخ بازدهی اقتصادی اجتماعی برای هر دو دوره
تحصیلی منفی است. منفی بودن نرخ بازدهی اجتماعی نشان دهنده این است که مقدار
هزینهای که جامعه در قبال دورههای تحصیلی مذکور متقبل میشود در قبال فایدههای
آن بسیار بالاست. البته، منفی بودن نرخ بازده اقتصادی اجتماعی برای این دورههای
تحصیلی به معنای سرمایهگذاری نشدن در این دورهها نیست، بلکه به این مفهوم است که
جامعه از فارغالتحصیلان مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری به خوبی استفاده
نمیکند. بر این اساس، چنانچه سیاستگذاری دولت در زمینه تربیت نیرو در سطوح تحصیلی
یادشده و افزایش سرمایهگذاری در این خصوص است، برای افزایش بازدهی اقتصادی و گرایش
نداشتن افراد به مشاغل متعدد برای کسب درآمد بالاتر، ضرورت بهبود وضعیت دستمزد و
حقوق دولتی دارندگان مدارک کارشناسیارشد و دکتری دارای اهمیت است.
خلاصه ماشینی:
"در زمینه سنجش و تشخیص منافع غیر مستقیم و اثرهای خارجی آموزش، بهویژه در کشورهای در حال توسعه، پیشرفت بسیار کند بوده است، ولی باید پذیرفت با اینکه هنوز روشی برای سنجش منافع غیر مستقیم و اثرهای خارجی آموزش وجود ندارد، در مجموع، این منافع و اثرها مثبت است و نرخ بازدهی اجتماعی محاسبه شده بر اساس داده های مربوط به درآمد در بازدهی آموزش تخمین کمتر از حد را نشان می دهد و این امر زمانی اهمیت دارد که بخواهیم بازده آموزشی را با انواع دیگر سرمایهگذاری های اجتماعی مقایسه کنیم.
منفی بودن نرخ بازدهی فردی در دوره دکتری حاکی از این است که در حقیقت، هزینههای فرصت از دست رفته و دیگر هزینههای فردی در دوره تحصیلی مذکور بیش از منافع حاصل از آن است (ارزش حال) و منفی بودن نرخ بازدهی اجتماعی نشان دهنده این است که مقدار هزینهای که جامعه در قبال دورههای تحصیلی مزبور متقبل میشود، نسبت به فایدههای آن بسیار بالاست و بر این اساس، چگونگی تخصیص سرمایهگذاری در سطوح تحصیلی کارشناسیارشد و دکتری ]از نظر اقتصادی[ توسط دولت باید مورد بررسی مجدد قرار گیرد و بنابراین، در صورت سیاستگذاری به منظور افزایش سرمایهگذاری در این سطوح تحصیلی، توجه به امر حقوق و دستمزد برای افزایش بازدهی اقتصادی فردی و ضرورت بهبود وضعیت دستمزد دارندگان مدارک یادشده مهم به نظر میرسد، زیرا عدم توجه به این امر سبب گرایش این گروه به کسب درآمد از طریق پرداختن به مشاغل متنوع میشود که این خود سبب کاهش بازدهی کاری خواهد شد."