چکیده:
این پژوهش بر اساس یک مفهوم چهار بعدی از جامعه شکل یافته است. این مفهوم برای
جامعه چهار نظام اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی قایل است. در این تحقیق، چهار
فرضیه اساسی در ارتباط با توسعه علم مطرح شده است. در فرضیه اول بین سطح توسعه
اقتصادی و رشد علوم تجربی ارتباط متقابل وجود دارد. فرضیه دوم توسعه سیاسی، به ویژه
آزادی سیاسی و مدنی، را مایه رونق علـمی میداند. در فرضـیه سـوم توسعه فرهـنگی
زمینه سـاز توسعه عـلمی تلقی میشود و بالاخره، در فرضیه چهارم گفته شده است که
توسعه اجتماعی هر جامعه، از طریق فراهم کردن سرمایه اجتماعی جدید زمینه را برای
رشد علمی آن مهیا میسازد. این فرضیهها در یک مطالعه عرضی- ملی، بر اساس نمونهای
از 150 کشور جهان، آزمون شدهاند. نتایج تحلیلهای رگرسیونی چندگانه و الگوسازی
معادلات ساختاری چهار فرضیه مذکور را تأیید میکنند. درضمن، در این مطالعه یک الگوی
خاص از روابط میان چهار متغیر اصلی با توسعه علم
]متغیر وابسته[ یافت شد. بر اساس نتایج این پژوهش چند پیشنهاد اساسی برای توسعه علم
ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"در سایه تسلط خرده نظام سیاسی، معرفت ایدئولوژیک رشد معرفتهای دیگر (علم، فلسفه و اخلاق) را دچار مشکل میسازد؛ به عبارت دیگر، در پرتو تسلط معرفت ایدئولوژیک، سایر معارف برای رشد و گسترش خود دچار محدودیت سیاسی میشوند و پژوهش و تولید فکر، بحث و فحص در معارف دینی، فلسفی و علمی با احتیاط و ملاحظات ایدئولویک انجام میشود که این خود روند پیشرفت علم را به طور کلی، اگر نه متوقف، حداقل کند میسازد (چلبی، 1375).
2. Botelho, Antonio Jose Jun Queira (1990);“The Professionalization of azilian Scientists”; The azilian Society for the Progress of Science (SBPC) and the State, 1948 – 60, Social Studies of Science (SSS), Vol. 20.
6. Diskson, David (2000); “Science and its Public: The Need for a Third Way”; Social Studies of Science (SSS), Vol. 36, No. 6, December.
7. Fram, Dividson (1979); “National Economic Resources and the Production of Research in Lesser Developed Countries, Social Studies of Research in Lesser Developed Countries”; Social Studies of Science (SSS), Vol. 1, No. 2, May. 8.
Inhaber, Herbert (1977); “Scientists and Economic Growth”; Social Studies of Science (SSS), Vol. 7.
Merelman, Richard (2000); “Technological Cultures and Liberal Democracy in the United States”; Science, Technology & Human Values, Vol. 25, No. 2, Spring.
Mulkay, Michael (1976); “The Mediating Role of Scientific Elite”; Social Studies of Science (SSS), Vol. 6.
Shenhav, Yehouda & David Kamens (1991); “The Costs of Institutional Isomor Phism: Science in Non- Western Countries”; Social Studies of Science (SSS), Vol. 27."