چکیده:
شرط کافی برای تمدن آفرینی ، توسعه و گسترش فرهنگ در محیط بیرونی و نیز اثرگذاری آن در فرهنگ دیگر است . درحقیقت ، اگر فرهنگ ها، در حصار جغرافیایی خود محصور بمانند، امکان عرضه و ظهور در جامعه ای فراتر از اجتماع خود را نخواهند یافت و نیز اگر در معرض تقابل و تعامل با فرهنگ های دیگر قرار نگیرند، شانس کمتری برای تمدن آفرینی خواهند داشت .
از دیگر سو، در جهان امروز، هرچند می توان از تمدن ها و گفت وگوی تمدن ها سخن گفت ، اما واقعیت این روزگار، چنین نشان می دهد که اکنون برتری از آن تمدن غرب است . شرایط دشوار و پیچیده کنونی ، ما را بدان سو رهنمون می شود که برای پدید آوردن گفت وگوی تمدن ها، راه درست و شایسته ، احیای فرهنگی است .
خلاصه ماشینی:
"گذشته از نگرشهای سیاسی و اهمیت سیاسی طرح گفتوگوی تمدنها،میتوان از آن بهعنوان برآورندۀ نیازی جهانی یاد کرد که نیازمند مقدمات و شرایطی ویژه است؛از جملۀ این شرایط،"تبادل فرهنگی"است؛چرا که تمدن،نشاط و قوت خویش را از فرهنگکسب میکند و بقا و زوال هر تمدنی،در گرو فرهنگ همان تمدن است.
در واقع،ما نیاز به کوشایی در عرصۀ تمهید فرایند فرهنگسازی داریم؛گامبعدی نیز کوشش در راه حفظ حیات فرهنگی احیا شده میباشد که مهمترین اقدام در این راه،همانا"تبادل فرهنگی"است.
خواه این پدیده طبیعی و اجتماعی باشد،خواه ازگونهای دیگر،آنچه مسلم است،انسانها در طول تاریخ و در رویارویی با پدیدهها و جهت(1)- Rationalized دستیابی به رضایتمندی بیشتری،که هم شرایط قابل قبولتر حیات و هم ارضای گستردهتر نفس را درپی داشته باشد،ناچار شدهاند به اندیشه خود رجوع کنند؛اندیشهای که شکلگیری آن نیز متأثر ازشرایط زیستی محیطی و در تعامل منطقی با آن بوده است.
بروز این پدیدهها،گذشته از آن که مانع بسیار بزرگی بر سر راه استقرار فرهنگ خواهد بود وجامعه را از مسیر فرهنگی شدن بسیار دور خواهد کرد،زمینۀ بسیار مساعدی را نیز برای ایجادگسستگیهای اجتماعی و متلاشی کردن ساختار جامعه فراهم خواهد آورد.
9 "توینبی"نیز معتقد است که تاریخ براساس دو حالت تهاجم و تدافع حرکت میکند؛اینتهاجم و تدافع،حالتی جدی و متوالی دارد و موجب میشود که نوعی فرهنگ به وجود آمده،رشد کند،ضعیف شود و در برابر تهاجم فرهنگی جامعه و یا تمدن دیگر نابود شود.
تحقق فرهنگ زنده،پویا و تأثیرگذار،منتج از فرایند فرهنگسازی،شرط ورود بهتبادل فرهنگها و بسترساز گفتوگو و توسعه و تقویت تمدنی است؛چرا که اقتضای درونی وذاتی فرهنگهای پویا،تقویت رویکرد تبادل فرهنگی است."