چکیده:
در تاریخ معماری ایران به عقیده آرتور پوپ،سه عامل در خلق آثار هنری بسیار مهم و مؤثر بودهاند:
نخست،فرهنگ و فرهنگهایی که ایران در دورهی حیات تاریخی با آنها تماس داشته و دوم،دین و مذهب و طریقتهای عرفانی و سوم سنتها که با گذر زمان برهم انباشته و متراکم شده و هر نسل تجربهها و سلیقههای نسلهای پیشین را از راه تقلید حفظ کرده و در ایجاد هنر به کار برده است.
در این میان آرایههای معماری مذهبی گنجینههای غنی از نقوشی میباشند که علاوه بر ارزشها و زیبایی صوری بیانگر راز و رمزهای فرهنگی و دینی نهفته در خود میباشند.این نقشمایهها بیانگر مفاهیم والایی میباشند که در قالب هنرهای تجسمی ساده شدهاند و به صورت شکلهایی ساده و پرمایه در طول دورههای تاریخ باقی ماندهاند.بایافت مجدد این گنجینههاست که ما را در شناخت هرچه بیشتر اصول و مبانی فرهنگ و سنت جامعه یاری میرساند.
در میان بناهای تاریخی،اماکن مذهبی از جمله غنیترین و جامعترین دایره المعارف نقشمایهها میباشند، مساجد،بقعهها،آرامگاهها و کلیساها در ایران را میتوان جولانگاههایی دانست در جهت خودنمایی هرچه بیشتر هنرمند ایرانی در مصور نمودن م فاهیم والا.در این میان بنای تاریخی قرهکلیسا از جمله اماکن مذهبی میباشد که همراه با نقشمایههای تزیینی حجاری شده میتواند به عنوان یکی از گنجینههای غنی تصویری در زمینههای مختلف هنری،در دورهی معاصر مورد توجه قرار گیرد.در این مقاله ضمن بررسی و تجزیه و تحلیل نقوش حجاری شده در این بنا،به معرفی این منبع تصویری غنی پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
نقشمایههای تزیینی در قرهکلیسا عالیه ایمنی* دکتر محمد خزایی** چکیده BI در تاریخ معماری ایران به عقیده آرتور پوپ،سه عامل در خلق آثار هنری بسیار مهم و مؤثر بودهاند: نخست،فرهنگ و فرهنگهایی که ایران در دورهی حیات تاریخی با آنها تماس داشته و دوم،دین و مذهب و طریقتهای عرفانی و سوم سنتها که با گذر زمان برهم انباشته و متراکم شده و هر نسل تجربهها و سلیقههای نسلهای پیشین را از راه تقلید حفظ کرده و در ایجاد هنر به کار برده است.
در این میان بنای تاریخی قرهکلیسا از جمله اماکن مذهبی میباشد که همراه با نقشمایههای تزیینی حجاری شده میتواند به عنوان یکی از گنجینههای غنی تصویری در زمینههای مختلف هنری،در دورهی معاصر مورد توجه قرار گیرد.
1 تاریخچهی بنای قرهکلیسا یکی از معتبرترین و پر نقش و نگارترین کلیساهای ارمنیان در ایران کلیسای طاطائوس مقدس میباشد که در دستهبندی ذکر شده در گروه اول یعنی در دسته کلیساهایی که پیش از سده چهاردهم میلادی ساخته شدهاند قرار میگیرد.
در یکی از دستان چند تن از این حواریون عصایی بلند و در دست دیگر کتاب مقدس طراحی شده است،از لحاظ بصری خطوط عمودی این عصا با (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 4-نقوش انسانی همراه با نقوش اسطورهای و حیوانی در قابهای تزیینی خطوط افقی کتاب و همچنین خطوط منحنی لباس بهگونهای متعادل در کنار یکدیگر حجاری شدهاند.
(تصویر 5) نقش انسانی دیگر موجود در بنای قرهکلیسا تصویر نبرد انسان با اژدها میباشد که در یک قاب تزیینی گیاهی بر روی دیواره برج ناقوس کلیسا قرار گرفته است.