چکیده:
تفویض دین از ناحیه خداوند به رسول مکرم اسلام (ص) و در پی آن تفویض پیامبر به ائمه معصوم (ع) در روایات متعدد شیعی با اسناد صحیح نقل شده که یکی از ابعاد آن تشریع احکام است. اهل سنت نیز بر اساس نصوص خود بدون آن که نام تفویض دین را به کار ببرند به تشریع بخشی از احکام توسط پیامبر خدا (ص) اذعان دارند. تفویض دین از شئون ولایت رسول خدا (ص) در دو ناحیه ولایت در حاکمیت مطلق اجرایی و ولایت در تبیین وحی قابل بررسی است. خلق و خوی پیامبر خدا (ص) حکمت فاعلی تفویض، و آزمون امت رمز حکمت غایی تفویض است. این مقاله ضمن بررسی اسناد ادله تفویض دین و نقد دیدگاهها درباره مفاد آنها، کوشیده است بر مبنای حکمت فاعلی و غایی تفویض، تبیینی مناسب از مقوله تفویض ارایه دهد و تهافت های ظاهری را از میان بردارد.
خلاصه ماشینی:
"خلق عظیم و تفویض دین فتح الله نجار زادگان* دانشیار دانشگاه تهران (تاریخ دریافت مقاله:17/8/1385-تاریخ پذیرش نهایی:23/12/1385)چکیده تفویض دین از ناحیهء خداوند به رسول مکرم اسلام(ص)(و در پی آن تفویض پیامبر به ائمة معصوم(ع))در روایات متعدد شیعی با اسناد صحیح نقل شده که یکی از ابعاد آن تشریع احکام است.
تحلیل حکمت غایی تفویض کلینی با سند صحیح(نک:مجلسی،مرآة العقول،3/153)از صادقین(ع)در یک تعبیر کلی چنین نقل میکند:«ان الله عزوجل فوض الی نبیه امر خلقه لینظر کیف طاعتهم ثم تلا هذه الایة:ما اتاکم الرسول فخذوه و ما نها کم عنه فانتهوا»1(نک:کلینی،1/266، ح 3 و نیز نک،صفار،378،ح 2 و 7).
بنابراین،تفویض مظهریت پیامبر اکرم(ص)در شؤون اراده،حاکمیت،ولایت و هدایت حق تعالی خواهد بود و این معنا با برخی از روایات تأیید میشود که میفرماید:امر خدا و رسول او با یکدیگر هماهنگ است و هیچ ناهمگونی ندارد2(نک:کلینی،1/167).
پایان میپذیرد افزون بر آن در یک تحلیل ریشهای از حکمت فاعلی تفویض،دوباره سر سلسله تفویض دین را به دست رب العالمین مییابیم،چون اولا:خود خداوند چنین تفویضی را قرار داده است؛ثانیا:دینداری با آزمون در آمیخته است و این نوع تفویض تدبیر الهی و از شؤون ربوبیت حق تعالی است که پارهای از احکام را تفویض کرده تا امکان آزمون فراهم آید و صف مؤمن از غیر مؤمن آشکار شود.
در این میان برخی از حدیث پژوهان در تبیین حکمت فاعلی تفویض دین کوشیدهاند موارد احکام تفویض را همانند سایر احکامی بدانند که توسط وحی بر پیامبر خدا نازل شده است(نک:نمازی،8/327)،اما این تبیین-همان گونه که ملاحظه کردید- مخالف نصوص روایی در این زمینه است."