چکیده:
(IBبا نگاهی واقعبینانه به مساله اعتیاد به عنوان یک وابستگی مضر به حال شخص،خانواده و جامعه،در مییابیم که این مساله از گذشتههای تقریبا دور وجود داشته است و اکنون نیز تقریبا کشوری وجود ندارد که از گسترش این مشکل در امان مانده باشد.با توجه به عواقب ناگوار این مساله در ابعاد و جهات مختلف نیاز به برنامههای پیشگیری،درمان و جلوگیری از عود به اعتیاد احساس میشود.در زمینه درمان اعتیاد و جلوگیری از عود به آن تاکنون روشهای مختلفی به کار گرفته شده است از جمله:استفاده از داروهایی مثل متادون و سم زدایی،روش بیو فیدبک عضلانی،پلاسبو یا تلقین،طب سوزنی،روشهای رواندرمانی مانند:
روش حساس سازی پنهان،روش خاموش سازی و رفع حساسیت،هیپنوتیزم، مکانیسم پاداش،کار درمانی،اقدامات مشاورهای،خانواده درمانی.
زوج درمانی،که در واقع از خانواده درمانی گرفته شده است به عنوان یک روش جدید در این زمینه محسوب میشود و دارای انواعی است از جمله:روش منطقی-هیجانی،درمان روان تحلیلی،نظریه سیستمها،درمان مراجع محوری، نظریه بوئن،درمانهای کوتاه مدت،درمان رفتاری-شناختی؛که البته روش آخر(رفتاری-شناختی)بیشترین مورد استفاده را در بین انواع روشهای زوج درمانی در زمینه درمان اعتیاد دارد.در زوج درمانی اعتقاد بر این است که اگر همسر فرد بیمار یا وابسته به مواد با او در طی درمان همراه باشد و تکنیکها و تکالیف مورد نظر در این نوع درمان را به صورت مشترک انجام دهندIB) (1).
(IBدرمان موثرتر واقع میشود،بهبودی فرد بیمار با سرعت بیشتری به پیش میرود و احتمال عود به اعتیاد نیز در فرد بیمار کاهش خواهد یافت.تحقیقات و مطالعات مختلف نیز این امر را نشان داده است؛به این ترتیب که افرادی که تحت این نوع درمان قرار گرفته بودند اختلاف معناداری را با سایر افرادی که این نوع درمان را دریافت نکرده بودند نشان دادهاند.در این مقاله نیز سعی شده است که به زوج درمانی رفتاری-شناختی به عنوان روشی جدید در درمان اعتیاد و جلوگیری از عود به آن پرداخته شود.IB)
خلاصه ماشینی:
"حتی اگر تمرکز جلسه خاصی روی تغییر رفتاری فردی است(از قبیل مهارتهای مدیریت خود1برای اجتناب از موقعیتهای مصرف ماده)،هر دو همسر به طور فعال در درمان درگیر میشوند و درمانگر زوج را تشویق میکند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند،یکدیگر را راهنمایی کنند،و در مورد مهارتهای ارتباطی خاص در طول این تبادلات به یکدیگر تعلیم بدهند.
بحث کردن در مورد موضوعات مرتبط با سوء مصرف ماده که روی زوج به عنوان یک واحد اثر میگذارد،فعالیتهای مشارکتی ساده را تشویق میکند و به همسر آموزش میدهد تا تقویت را برای تغییرات مثبت در رفتار سوء مصرف همسرش فراهم کند.
تکنیکهای زوج درمانی رفتاری-شناختی در درمان اعتیاد در شروع درمان،درمانگر یک قرار داد پرهیز روزانه1تنظیم میکند که در آن هدف مراجع اینگونه تعیین میشود که طبق برنامهای در یک مدت،مادهای مصرف نکند و همسر برای اقدامات مراجع برای عدم مصرف،ابراز حمایت میکند و به طور کلامی همسرش را تقویت میکند.
در مطالعهای که توسط اوفارل و همکاران در 1998 انجام گرفت،59 مرد الکلی بعد از جلسات زوج درمانی رفتاری به طور تصادفی در دو گروه قرار گرفتند:الف) حضور در جلسات پیش گیری از عود زوجها ب)عدم حضور،نتایج نشان داد آنهایی که در این جلسات حضور داشتند روزهای پرهیز بیشتر،حفظ بهبودی زناشویی(ازدواج)و سازگاری زناشویی بهتر را نشان دادند،همچنین در 24 ماه پیگیری حفظ بهبودی ازدواج به مدت طولانیتر نیز مشاهده شد."