خلاصه ماشینی:
"(31) در گویش هراتی، تلفظ مجموعه کلماتی که پربسامدند بیشتر شبیه گویش تهرانی است تا گویش کابلی: تهرانیهراتیکابلی جوجه (32) cÏucÏa (33) jÏujÏƏ/jÏujÏejÏujÏe دگمه (34) tokma (35) dogmedogme/togme (36) kolula (37) golulƏ/gollegolule/golle گلوله(در فارسی) gÏollegÏolule/gÏolle جیغ (38) cÏêg (39) jÏêgÏ/jÏigÏasjÏigÏ یک (40) yakyek/yâk/ekye/yek/yeg ششšaššiš/šeššiš هفدهavdaefde/evdehivdä هجدهazÏdahizÏda/hêzÏda/êzÏdahizÏdä نوزدهnozdanumzÆnozzä/nonzä/nonzdä بن مضارع (42) te-d-,de-d-, (41) de- , t- فعل «دادن»mêti, betê/bete)(midi, bede)bede, midi _______________________________ 30 ) حذف -n در مصدر، -m در پایانههای شخصی، افزایش -n و -m در حروف اضافه، ضمایر و حروف ربط و بعضی از اسامی در کابلی دیده نمیشود و در هراتی شکلهایی با صامت خیشومی میان هشت با آن مطابقت دارد.
نقش مالکیت میتواند با عبارت mâl-e نشان داده شود (در تداول عامه آمده است) که در کابلی کاربرد ندارد، اما در گویش تهرانی دیده میشود (51) : man mâl-e to nistam, mâl-e diga käs astam «من مال (زن) تو نیستم، مال (زن) شخص دیگری هستم.
i sarvar zâbet gÏamâr-râ bâxt dâde bud با تجزیه و تحلیل خصوصیات نظام فعلی در گویش هراتی، امکان استفاده از فعل اصلی با فعل وجهی «توانستن» را، هم به شکل التزامی و هم مصدر ناقص (از نظر ظاهر مانند صفت مفعولی است)، خاطرنشان میسازیم: var-xiste-vo birun namitune dige šoma bãyâye extelât kone, arf bezane «نمیتواند برخیزد و بیرون [ پیش] شما بیاید، اختلاط کند، حرف بزند».
حروف حروف اضافه شمار بسیاری از حروف اضافه، که در گویش هراتی به کار میرود، در کابلی کاربرد ندارد (72) : dombâl-e «دنبال»، jÏelöuru-ye jÏelöu-e/ «جلو»، tey-ye (73) tay-ye/ «وسط ـ داخل»، wâsetê/wâsê «واسه، بهخاطر»، ru-bƏ «روبه» (درگویش تهرانی نیز یا بههمین صورت یا بهصورتهای دیگر آمده است) (74) ."