چکیده:
کتاب هایی، که شرح و نقد آنها پیش روی شما نهاده می شود، رسما در شمار کتاب های درسی دانش آموزان پاکستانی است و چاپ و پخش و تدریس آنها، با نظارت و موافقت وزارت تعلیم حکومت پاکستان و به سفارش موسسه پنجاب تیکست بک بورد، در لاهور انجام می شود. برخی از این کتاب ها که در اختیار ماست تا مارس 1998 به چاپ یازدهم رسیده و هر بار با شمارگانی بین 2000 تا 18000 نسخه به بازار رسمی تعلیم و تربیت عرضه شده است. این شمارگان هجده هزاری، که احتمالا تا امروز افزون تر شده است، تکلیف ما را در مقام پرچم داران زبان فارسی سنگین و سنگین تر می سازد و هشدار می دهد که تا دیر نشده کاری انجام دهیم وگرنه بعدها نظاره گرانی خواهیم بود کار از دست شده و ناتوان در تاثیرگذاری.
فهرست کتاب هایی که در این مقاله بررسی می شود به شرح زیر است:
- کتابهای جدید فارسی، کلاس ششم (تجدید نظر شده)؛
- کتاب جدید فارسی، کلاس هفتم؛
- کتاب جدید فارسی، کلاس هشتم (نظام جدید)؛
- کتاب جدید فارسی ادب، کلاس های نهم و دهم؛
- کتاب فارسی، کلاس دوازدهم.
نخستین کتاب، فارسی ششم ابتدایی، دارای دو بخش متمایز است که در بخش اول دستور زبان فارسی و تطبیق آن با دستور اردو آموزش داده می شود و دومین بخش ویژه ایجاد مهارت خواندن است. بقیه کتاب ها، که تدریس آنها تا سال دوازدهم دبیرستان ادامه می یابد، بدون داشتن فصول دستوری، تنها شامل بخش هایی از نظم و نثر فارسی اند.
این آثار را، برای بررسی بهتر، به حوزه های کوچک تری تقسیم می کنیم و، سپس، به بررسی برخی از نارسایی های آنها می پردازیم...
خلاصه ماشینی:
"کتابهای درسی آموزش زبان فارسی در کشور پاکستان(*) کتابهایی، که شرح و نقد آنها پیش روی شما نهاده میشود، رسما در شمار کتابهای درسی دانشآموزان پاکستانی است و چاپ و پخش و تدریس آنها، با نظارت و موافقت وزارت تعلیم حکومت پاکستان و به سفارش مؤسسه پنجاب تیکست بک بورد، در لاهور انجام میشود.
فهرست کتابهایی که در این مقاله بررسی میشود به شرح زیر است: ــ کتاب جدید فارسی، کلاس ششم (تجدید نظر شده)؛ ــ کتاب جدید فارسی، کلاس هفتم؛ ــ کتاب جدید فارسی، کلاس هشتم (نظام جدید)؛ ــ کتاب جدید فارسی ادب، کلاسهای نهم و دهم؛_______________________________ * این متن فشرده مقاله مفصلی است (در 31 صفحه)، که جا دارد جداگانه برای استفاده بیشتر اردوزبانان منتشر شود.
تدریس دستور در همین کتاب پایان میپذیرد و تا پایان دوره هفتساله تحصیلی، فقط دستورالعملهایی برای ساختن جملههایی میآید که نوعی مهارت دستوری در آن گنجانده شده است و، چون بسیار سطحی و با یک مثال همراه است، قطعا نمیتواند پاسخگوی نیاز زبانآموزان باشد.
) ــ واژههای خارج از معیار: مقصود واژههایی است که ساخت آنها مطابق قواعد زبان فارسی نیست، مانند جمع بستن واژههای زیر: فرمودات (= فرمودهها) مرکبات اصلی (= ترکیبهای اضافی) احسانات (= احسانها) سالخوردان (= سالخوردگان) همچنین کاربرد نادرست حروف اضافه، که در این کتابها زیر عنوان حروف جار آمده است.
این تغییر ترتیب، حتی اگر به قصد انطباق با زبان اردو هم صورت گرفته باشد، نه معمول است و نه مشکلی را میگشاید؛ چنانکه، برای فراگیری چهارده صیغه فعل در زبان عربی، بر هم زدن ترتیب جایز نیست.
مسئله مهم دیگر ــ که پیش از این نیز به آن اشاره شد ــ آن است که بخش اعظم آموزش دستور زبان فارسی به کتاب ششم منحصر شده است."