چکیده:
مجمل التواریخ و القصص در زمره کتاب های ارزنده تاریخی زبان فارسی است که در سال 520 ھ به دست مولفی ناشناس اهل اسدآباد همدان یا همدان به رشته نگارش در آمده است. این مولف در عصر سلاجقه می زیسته و ظاهرا در دربار آنان به منصب دبیری اشتغال داشته، او هر چند به شهرهای مختلف سفر کرده لیکن مقر دائمی او به احتمال در شهر اصفهان بوده است. از احوال او به جز اینها اطلاع بیشتری در دست نیست. مولف، در کتاب نام خود را نمی آورد اما ذکری از یکی از اجدادش به نام مهلب بن محمدبن شادی در میان آورده است. ضمنا او کتاب دیگری در تاریخ خاندان برمکی تالیف کرده که متاسفانه نسخه کتاب اخیر او نیز در دست نیست.
نویسنده مجمل التواریخ در نگارش اثر خود از آثار متعددی سود جسته و نام برخی را ذکر کرده و البته بسیاری از منابع مورد استفاده او امروزه از میان رفته است. انشای این کتاب ساده و روان است و از نمونه های خوب فارسی نگاری در اوایل سده ششم به شمار می رود. به گفته ملک الشعرای بهار این کتاب به روزگاری تالیف شده که هنوز زبان فارسی دست نخورده و از سادگی و ایجاز برخوردار بوده است...
خلاصه ماشینی:
"نسخه کتابخانه محمدفؤاد کوپرلو در استانبول، کهنترین نسخه موجود این کتاب است و کاتب تحریر آن را در 4 شوال سال 751 ه به پایان برده است.
اینک نسخه کتابخانه برلین ــ کهنترین دستنویس موجود مجمل التواریخ و القصص ــ به اهتمام ایرج افشار و محمود امیدسالار بهصورت عکسی منتشر شده است.
کتاب با مقدمهای کوتاه از ایرج افشار به فارسی، حاوی معرفی مهمترین منابع فارسی و خارجی درباره این اثر، و مقدمه مفصلتری به انگلیسی از دکتر محمود امیدسالار همراه است.
به هر حال، چاپ نسخه تازهیاب مجمل التواریخ بهصورت عکسی، که با یاری هموطنان خارج از کشور منتشر شده، قدمی مؤثر و مفید در راه ارائه یکی از کهنترین متون تاریخی زبان فارسی است.
این چاپ عکسی عنوان شماره 1 «گنجینه نسخهبرگردان متون فارسی» زیر نظر ایرج افشار و محمود امیدسالار معرفی شده و، بدینسان، انتشار عناوین دیگر بشارت داده شده است."