چکیده:
افسوس که، با امر تقدیر و سرنوشت ازلی، امروز ما در باره شاعر تاجیک، لائق شیرعلی، چون شخصی فقید و به راه آخرت سفر کرده سخن می گوییم. آخر او هنوز همگی پنجاه و نه سال داشت و پیر نبود. در این وضع پیش آمده، در باره شعر شاعر سخن گفتن ناگزیر اندیشه را به سوی نتیجه گیری عمومی و خلاصه ها می کشاند. شعر شاعر میدان فعالیت و افاده هنر و ذوق و اندیشه او، و نمودار برخورد او با حوادث و وقایع و آرمان و کیفیت های خیال پروریده اوست. آفرینش هنری شاعر نتیجه فعالیت های معنوی و هنری و زحمات ذوقی و فکری اوست و با چند ملاحظه کوتاه نمی تواند جمع بست شود. شعر لائق، علاوه بر آن که یک جهان تازه و نامکرر ادبی است، در ادبیات فارسی تاجیکی چهل سال آخر عهد شوروی و ده سال بعد سقوط آن جایگیر است و شناخت آن به آگاهی از این محیط اجتماعی و سیاسی و فرهنگی نیاز دارد. از جانب دیگر، ادبیات تاجیکی از روند زیاده از هزار ساله شعر زبان فارسی گسسته نیست. لائق شیرعلی نیز گلی از این گلستان شاداب است و قیمت سخنش با میزان تجربه های آن سنجیده می شود. نهایت [آن که] شعر زمان شوروی تاجیک من جمله سخن لائق سبک و سلیقه به خود خاصی گرفت که از شعر هم زبانان افغانستانی و ایرانی ما آن را فرق کنانید [= متمایز ساخت]. این تفاوت در سبک سخن جهات چشم گیری کسب کرد؛ لیکن پهلو [= جنبه]های فکری و نظرهای اجتماعی و جز آن نیز، در میان، گوناگونی هایی آورده است که تحقیق و شناختشان، علی الخصوص برای پژوهش های منبعده ادبیات تاجیکی زمان شوروی، به نظر بسیار مهم می نماید.....
خلاصه ماشینی:
"شعر لائق، علاوه بر آن که یک جهان تازه و نامکرر ادبی است، در ادبیات فارسی تاجیکی چهل سال آخر عهد شوروی و ده سال بعد سقوط آن جایگیر است و شناخت آن به آگاهی از این محیط اجتماعی و سیاسی و فرهنگی نیاز دارد.
چنانچه چیزی مثبت و دلالتگر وضع درست زندگی جامعه و اندیشههای مردمی در این ادبیات موجود باشد، در داخل خود آن و طبق قانونهای واقعیتساز شکل ادبی، که همه وقت رعایه اصالت آنها تولیدگر تازگیهای معرفتی و هنری است، پیدا شده است.
(5) برای چه و که در کار است شاعری که یک انسانی عمر عزیز خود را غرق دریای آن میسازد تا که دنیای شعر به وجود آورده باشد؟ این سؤال و پاسخ آن به مانند شعر زبان فارسی قدیمی است، گر چه شاعران آنرا موافق مقصدهای معنوی و روحانی خود به هر نوعی گفتهاند.
(6) از این گفتهها معلوم میشود که لائق برای شعر وظیفههای اجتماعی و اخلاقی را نیز لازم و مناسب میداند؛ ولی، اصل مقصد او، به مانند ادیبان گذشته، نامی و نشانی از خود باقی گذاشتن است.
در مورد شعر لائق، دانستن یک چیز مهم مینماید که، گذشته از موضوعهای مشخص با تقاضای روحیه در وقت و زمان و مکان معلوم انگیزه ذوق و اندیشه شاعر گردیده، باز صفتهای خاص نحوه شخصیت ایجادی او گردیده موجودند یا خیر؟ از مطالعه شعرهای لائق چنین تأثیرات حاصل میشود که او اسلوب خاص خودش را دارد."