چکیده:
نکته ها و نقدها مجموعه مقالات دکتر حمید فرزام، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که با مقدمه دکتر مهدی محقق، مدیر موسسه مطالعات اسلامی و رئیس انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی، منتشر شده است. مولف سال ها در دانشگاه اصفهان به تدریس ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عرب اشتغال داشته و چندین نسل از دانشجویان آن دانشگاه از افاضات ایشان بهره مند گشته است. دقت نظر و شم انتقادی و وسعت معلومات، به خصوص احاطه ایشان بر مباحث لغوی، در مقاله های این مجموعه به درجاتی بازتاب یافته است.
مقالات حاصل تتبع در متون ادبی و تاریخی و دواوین شعرا و آثار مورخان و محققان قدیم و جدید، به زبان فارسی است و از مراجعه مستقیم استاد به تحقیقات ایران شناسان و اسلام شناسان مغرب زمین نشانی در آنها به چشم نمی خورد. ماخذ مقاله ها، هر چند فهرست و احصا نشده، شاید از صد تجاوز کند که جملگی معتبر و موثق اند.
مقاله ها طی سال های 1343 تا 1379 نوشته شده اند. از 55 مقاله مجموعه- که عموما در مجلات دانشگاهی و دیگر نشریات معتبر به چاپ رسیده اند و از میان آنها 26 مقاله متن سخنرانی هایی است که به مناسبت های گوناگون در مجامع علمی ایراد شده است- 7 مقاله به سال های چهل، 16 مقاله به سال های پنجاه، 4 مقاله به سال های شصت و 28 مقاله به سال های هفتاد تعلق دارد. عنوان کوتاه ترین مقاله (4 صفحه) «فرهنگ جبهه» و عنوان بلندترین مقاله (25 صفحه) «مشرب عرفانی حافظ و بعضی آثار مترتب بر آن» است.....
خلاصه ماشینی:
"مواد و مضامین تکراری عمدتا به شرح زیر است: ــ وصف منزلت معنوی شاه ولی و الهام گرفتن او از ابن عربی و رؤیای او که بر اثر آن برای خود مقام ولایت و رسالت ارشاد خلق را مسلم شمرده و کثرت مریدان و وسعت حوزه نفوذ روحانی او و اهتمام او به تربیت مریدان و توجه خاص او به تصوف عملی که استاد آن را به «پراگماتیسم» ــ که البته مقولهای کاملا جداست و اساسا ماهیت نظری دارد ــ تعبیر کرده است(1)؛ ــ ریشه اختلاف شاه ولی و جامی و رد نظر قزوینی در این باب(2)؛ ــ روابط صمیمانه شاه ولی و شاهرخ و اسکندرمیرزا و سلطان احمد بهمنی(3)؛ ــ دقت نظر استاد بهمنیار و احاطه او بر زبان عربی و ظرایف و نکات باریک دستوری این زبان و توضیح او در رفع اشکال عبارت عربی یقعد بک منقول از نهجالبلاغه که، به حدس آن استاد، محرف یقعد عنک شمرده شده است(4)؛ ــ اظهار نظر در ضبط عبارت «محبت مفرد» به جای «محبت مفرط» در کیمیای سعادت _______________________________ 1 ) از جمله در مقالههای «مبنای عقاید عرفانی و دعاوی صوفیانه شاه ولی»، «بعضی از مباحث عرفانی در قرن هشتم و نهم در ایران بهویژه کرمان»، «مشرب عرفانی حافظ و بعضی آثار مترتب بر آن»، «تفسیری از قرآن به عربی در زمره آثار مذهبی شاه ولی»، «منزلت عارفان در فرهنگ کرمان»، «یادی از عارف ربانی شمسالدین محمد بردسیری کرمانی»، «نکتههایی نوآیین در باب عرفان صدر المتأ لهین»."