چکیده:
سه متغیر اصلی در مطالعه جامعه شناختی پدیده دولت در دنیای اسلام
دخیلاند:وحی(دین وحیانی)، سنن قبیلگی و عناصر خارجی.مطالعه ساخت قدرت در دورههای
مختلف تاریخ دنیای اسلام بیانگر این است که در هر دورهای یک عامل تعیینکننده و
بقیه حاشیهای بودهاند.در یک مطالعه بومی و بر حسب تعیینکنندگی هر یک از سه متغیر
مذکور، چهار نوع دولت در تاریخ سیاسی دنیای اسلام قابل شناسایی است:1-الگوی دولت
قرآنی 2-الگوی دولت خلیفگی 3-الگوی دولت علیالبدل یا حاشیهای 4-الگوی دولت
مدرن.پیچیدگی ساخت دولت در دنیای اسلام مانع از مطالعه منسجم و دقیق این پدیده
میشود.این مطالعه با رویکردی بومی در صدد حل این معضل است.
خلاصه ماشینی:
"قسمت دوم:تحول دولت در دنیای اسلاماز دیدگاه جامعه شناختی میتوان تحول دولت را در تاریخ سیاسی اسلام، در قالب چهارالگوی متفاوت مورد بررسی قرار داد:1-الگوی دولت قرآنیدولت مدینةالنبی که توسط پیامبر(ص)در قالب امت مدینه بنیان گذاشته شد، تنها الگوی دولت اسلامی بر پایه واقعیات قرآنی است.
(6)اما از سویی دیگر ساختار قبیله محدودیتهای زیادی بر وحی و نصوص به عنوان اصلیترین عامل تشکیل دولت اسلامی ایجاد کرد و این تأثیر پس از رحلت پیامبر همواره سایه خود را بر تمام نظامهای سیاسی مسلمانان تا امروز گسترانید.
استقرار قدرت از جانب معاویه همراه با زور و تغلب بود، بهطوری که در نخستین سال حکومت خود بر ماهیت دولت جدید این چنین تأکید کرد:«اما من بعد، به خدا قسم خلافت را به وسیله محبتی که از شما سراغ داشته باشم یا به رضایت شما به دست نیاوردم بلکه با همین شمشیر با شما مبارزه کردم.
1-سنتهای برجای مانده از سلسلههای کهن ترک آسیای مرکزی 2-تمدن اسلامی عباسیان و سلجوقیان به ویژه مذهب تسنن یا اسلام رسمی که در قالب نهاد خلافت به آنجا رسوخ کرده بود 3- صورتهای ترکی نوین از ساخت دولت که توسط عشایر ترکزبان از منطقه آناتولی منتقل شده بودند 4-سنتهای بیزانس به ویژه در زمینه مسائل مربوط به تیول، مالیاتها، مراسم، تشریفات و سازماندهای کارمندان 5-تجربیات سیاسی ایرانیان.
دولت صفویه نست به دولتهای شیعی شمال آفریقا و جزیرةالعرب به عنوان نماد رسمی دولت شیعی در جهان اسلام قلمداد شد و این ناشی از چند عامل بود:1-حکومت در ایران سابه طولانیتری داشت و نهادهای اداری و حکومتی آن به صورت رسمی شکل گرفته بودند."