چکیده:
فقیهان شیعه با توجه به روایات اهل بیت(ع) ـ در مقابل دیدگاه اهل سنت ـ بین مرتد فطری مرد و مرتد ملی تفاوت قائل شده اند، از این حیث که از مرتد فطری توبه خواسته نمی شود و حد ارتداد بر او جاری خواهد شد، اما از مرتد ملی حاکم شرع توبه میخواهد و در صورت توبه، حد ارتداد برداشته میشود.حال اگر مرتد فطری پیش از اقامه بینه ـ بدون اکراه و اجبار ـ توبه کرد آیا فایدهای بر آن مترتب است یا خیر؟ مشهور فقها بر این باورند که توبه مرتد فطری، حکم قتل، جدایی از همسر و تقسیم اموال بین ورثه را بر نمی دارد.در این مقال به بررسی ادله این حکم خواهیم پرداخت. به زعم نگارنده اگر مرتد فطری پیش از اقامه بینه توبه کند حداقل حد ارتداد از او برداشته میشود و اموالش بین ورثه تقسیم نمی شود و ادله از این دو مورد قاصر است.
خلاصه ماشینی:
"تردیدی بین فریقین نیست که مرتد ملی مطلقا، - چه مرد و چه زن- و زن مرتده فطری استتابه داده میشوند و به طور طبیعی توبه آنان نیز پذیرفته است؛ اما در مورد مرتد فطری مرد که استتابه جایز نبود و به محض اثبات ارتداد، محکوم به قتل میشد این بحث مطرح شده که اگر خود او پیش از اقامه بینه توبه کرد یا اگر در دارالکفر قرار داشت که اجرای حد بر او ممکن نبود و در آنجا توبه کرد و غیره، آیا توبه او قبول میشود یا خیر ؟ و آیا احکام ارتداد و به ویژه احکام سه گانه مرتد ( قتل، جدایی از همسر و تقسیم اموال بین ورثه) از او برداشته میشود یا نه ؟ اکثر قریب به اتفاق فقهای شیعه بر اساس روایات باب، معتقدند که اگر ارتداد نزد حاکم شرع به اثبات رسید، استتابه جایز نیست و باید احکام مرتد، بویژه آن سه حکم، در مورد او جاری شود؛ در حالی که در مورد مرتد ملی، استتابه لازم است و باید حاکم از او بخواهد که توبه کند و اگر توبه نکرد محکوم به قتل است.
در عین حال اگر کسی این تفسیر را نپذیرد و معتقد باشد که روایت مذکور با توجه به روایات دیگر، درباره مرتد فطری است، اما حکم جدیدی را نیز بیان میکند و بنابراین مرتد فطری، هم طبق روایات دیگر توبه داده نمی شود و هم طبق این روایت توبه او پذیرفته نیست، خواهیم گفت: اولا تعبیر « فلا توبة له » اگر به معنای حقیقی و مطلق گرفته شود با آیات مطلق توبه و آیات باب ارتداد که توبه مرتد را تأیید میکرد، در تعارض است و بنابراین، روایت فوق باید ناظر به توبه پس از اقامه بینه در نزد حاکم باشد، نه پیش از آن، و از مورد توبه پیش از اقامه بینه انصراف دارد."